[ Zawgyi version here ] [ Unicode version below ]

၁၉၄၂ မွာ ဘဂၤါလီေတြက ရခိုင္ကို ေသာင္းခ်ီသတ္ျဖတ္ခဲ့တယ္

******************
Written by ဦးေက်ာ္ေဇာဦး

၁၉၃၈-ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ (၂၆) ရက္ေန႔မွာ ရန္္ကုန္နဲ႔ ျပည္မမွာ ကုလား-ဗမာ အဓိကရုဏ္း စျဖစ္တယ္။ အဲဒီ အဓိကရုဏ္းရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ ၁၉၃၉-ခုႏွစ္ မွာ တာ၀န္ေပးအပ္တဲ့ စီးပြားေရးပါရဂူ James Bexter ေခါင္းေဆာင္တဲ့ စံုစမ္းေရး ေကာ္မရွင္က ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြအရ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ပိုင္းကို တစ္ႏွစ္ တစ္ႏွစ္ ေလးေသာင္းေလာက္ အ၀င္အထြက္လုပ္ေနတဲ့ စစ္တေကာင္းသားေတြ အဆက္မျပတ္ ၀င္လာတာကို မတားဆီးႏိုင္ခဲ့ရင္ ေနာင္အနာဂတ္မွာ လူမ်ိဳးေရး အဓိကရုဏ္းေတြ ျဖစ္ပြားမွာကို စိုးရိမ္ရတယ္လို႔ သတိေပးခဲ့တယ္။

ေနာက္ႏွစ္ ၁၉၄၀-၁၉၄၁ ခုႏွစ္ေတြမွာ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း ၿဗိတိသွ်တို႔ ျမန္မာျပည္က ေအာင္ျမင္စြာ ဆုတ္ခြာေရးကို စလုပ္တယ္။ ျမန္မာျပည္မကို ေရာက္ေန တဲ့ အိႏၵိယတိုင္းရင္းသားေတြ စစ္တေကာင္းသားေတြဟာ ျပည္မကေန ပန္းေတာင္း-ေတာင္ကုတ္လမ္းကို ျဖတ္ၿပီး အိႏၵိယကိုသြားရာလမ္းမွာ က်ေနတဲ့ ရခိုင္ျပည္ထဲကို လွိမ့္၀င္လာၾကတယ္။ အဲသည္ခရီးသည္ေတြထဲမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေတြထဲ က ကုလား-ဗမာ အဓိကရုဏ္းရဲ႕ ဒဏ္ခ်က္ေတြကို ခံထားရသူေတြ ပါတယ္။

ၿဗိတိသွ်ေတြရဲ႕ ေအာင္ျမင္စြာဆုတ္ခြာေရးဗ်ဳဟာအရ မိမိတို႔ သယ္ယူမသြား ႏိုင္တဲ့ လက္နက္ေတြကို ရခိုင္မဟုတ္တဲ့ ဗမာမဟုတ္တဲ့သူေတြကို ေပးၿပီး ေနာက္ခ်န္တပ္ေတြ အေနနဲ႔ က်န္ခဲ့ေစတယ္။ အဂၤလိပ္လို V-Force လို႔ ေခၚတယ္။ Victory Force ေအာင္ႏိုင္မႈတပ္ေပါ့။ ေဒသခံေတြကေတာ့ ရာဇပုတ္ကုလား စစ္သား ေတြ လို႔ပဲ အၾကမ္းဖ်င္း အေခၚအေ၀ၚနဲ႔ သိၾကတယ္။ စနစ္တက် အုပ္ထိန္းကြပ္ကဲသူ မရွိတဲ့ ရာဇပုတ္ကုလားစစ္သားေတြဟာ ဟိုစဥ္က စစ္ေတြခရိုင္လို႔ေခၚတဲ့ ရခိုင္ ေျမာက္ပိုင္း တစ္ခြင္မွာ ဗရမ္းပတာ ေသာင္းက်န္းၾကတယ္။

ေျမပံုၿမိဳ႕နယ္ ရက္ေခ်ာင္းေက်းရြာက ရြာသူႀကီးညီအစ္ကိုကို စစ္တေကာင္းသား ဘဂၤါလီေတြ သတ္ျဖတ္လိုက္ရာကေန စၿပီးေတာ့ အျပန္အလွန္ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ စတင္ ျဖစ္ပြားခဲ့တယ္။

အၾကမ္းဖက္မႈေတြစျဖစ္တယ္ဆိုတာနဲ႔ ေသနတ္လက္နက္ကိုင္ထားတဲ့ဘက္က က်န္ တစ္ဘက္ကို စိတ္ႀကိဳက္သတ္ျဖတ္ရက္စက္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဥပမာ ရေသ့ေတာင္နယ္ ထဲက ကူေတာင္ရခိုင္ရြာ နဲ႔ အေနာက္ျပင္ကုလားရြာ တို႔ျဖစ္ရပ္ကို ၾကည့္ႏိုင္တယ္။ ၁၉၄၂-ခုႏွစ္မွာ ကူေတာင္ရခိုင္ရြာဟာ ဒီေန႔ေခတ္လိုပဲ ဧရာမရြာႀကီးျဖစ္တယ္။ အဲသည္ တံုးက အနီးက အေနာက္ျပင္ကုလားရြာကေတာ့ အခုေလာက္ အိမ္ေျခမမ်ားေသးဘူး။ ကူေတာင္ရခိုင္ရြာရဲ႕ အိမ္ေျခထက္၀က္ မရွိဘူး။ ဒါေပမဲ့ တင္းမာေနတဲ့ကာလ အေတာ အတြင္း အေနာက္ျပင္ကုလားရြာကို ရာဇပုတ္စစ္သားေလးငါးေယာက္ ေရာက္လာတာနဲ႔ အေျခအေနဟာ လံုး၀ေျပာင္းျပန္ ျဖစ္သြားတယ္။ ေနာက္ ရက္ပိုင္းအတြင္း ကူေတာင္ တစ္ရြာလံုး မီးေလာင္ျပာက်သြားခဲ့တယ္။ ေသသူေသ၊ မေသတဲ့သူေတြလည္း အသက္လုလို႔ ေျပးၾကရတယ္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ နတ္ျမစ္အေရွ႕ဘက္ျခမ္း၊ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္၊ ၿပီးေတာ့ ရေသ့ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ မယူကမ္းတစ္ခြင္က ရခိုင္ရြာေတြဟာ မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ သတ္ျဖတ္ျခင္း ခံရတဲ့အတြက္ ထြက္ေျပးၾကရတယ္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ နတ္ျမစ္ကမ္းေျခက ေက်းရြာေတြ ျဖစ္ၾကတဲ့ ငါးခူရ၊ ၿခံျပင္၊ ရြက္ညိဳေတာင္၊ သရက္အုပ္ စတဲ့ရြာေတြကေတာ့ ေလွေတြ၊ သမၺာန္ေတြနဲ႔ နတ္ျမစ္ တစ္ဘက္ကမ္းကို ထြက္ေျပးလို႔ လြတ္သြားၾကေပမယ့္ ကမ္းေျခနဲ႔ေ၀းတဲ့ ရြာေတြမွာ ရြာလံုးကၽြတ္ အသတ္ခံၾကရတယ္။ တခ်ိဳ႕ေက်းရြာကလြတ္ေျမာက္လာသူေတြဟာ မယူေတာင္တန္း ကို ေက်ာ္ၿပီး ဘူးသီးေတာင္၊ ေက်ာက္ေတာ္၊ ေျမာက္ဦးနယ္ေတြ ဘက္ကို လက္လြတ္ ထြက္ေျပးၾကရတယ္။ အဲသလိုထြက္ေျပးတာကို ဘူးသီးေတာင္ ၿမိဳ႕အနီးက လက္၀ဲတက္(ကုလားရြာ)က ဆီးႀကိဳၿပီးေတာ့ တုိက္ခိုက္ သတ္ျဖတ္ ၾက တယ္။ ေတာထဲေတာင္ထဲမွာ ေခ်ာင္းေျမာင္းတိုက္ခိုက္ သတ္ျဖတ္ခဲ့ၾကတယ္။ ေမာင္ေတာေတာင္ပိုင္းမွာ အသက္ရွင္လြတ္ေျမာက္သြားတဲ့ ေက်းရြာဆိုတာကေတာ့ မရွိသေလာက္ပါဘဲ။ ဥပမာ အလယ္သံကေက်ာ္မွာဆိုရင္ အလယ္သံေက်ာ္ ရဲစခန္းကို သိမ္းၿပီးေတာ့ ရဲသားေတြေရာ ရြာသားေတြကိုပါ သတ္ပစ္လိုက္ၾကတယ္။ ဥပမာ ထပ္တိုးျပင္ရြာမွာဆိုရင္ ကုလားေတြ၀ိုင္းလာတဲ့အခါ ရြာမွာ ရွိသမွ် ကေလး၊ လူႀကီး၊ မိန္းမ၊ ေယာက်ၤားမက်န္ အေယာက္ငါးရာေလာက္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းကို ေျပး၀င္ၿပီး ခိုလႈံၾကတယ္။ ကုလားေတြက ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းကို မီးရိႈ႕လိုက္ေတာ့ အကုန္ေသကုန္ တယ္။

ဘူးသီးေတာင္တစ္နယ္လံုးမွာလည္းပဲ ရခိုင္နဲ႔ အျခားတိုင္းရင္းသားရြာေတြကို စစ္တေကာင္းသားဘဂၤါလီေတြက ၀န္းရံပိတ္ဆို႔တိုက္ခိုက္ၾကတယ္။ ရခိုင္ရြာေတြကို မီးတိုက္ ဖ်က္ဆီးတယ္။ နယ္ဘက္ကအသက္မေသဘဲ ေျပးလာႏိုင္ခဲ့တဲ့ လူေတြ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ေပၚကို လာေရာက္ခိုလံႈၾကတယ္။ ၿမိဳ႕ေပၚမွာလက္နက္ကိုင္လို႔ရွိေနတဲ့ ရဲတပ္သားအနည္းငယ္၊ ဘားမားေဗာ္လံတီယာတပ္စု နဲ႔ ရခိုင္လူငယ္အခ်ိဳ႕ဟာ လက္နက္ကိုင္စြဲၿပီး ဘူးသီးေတာင္ကို ေန႔စဥ္လာေရာက္ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္ေနတဲ့ ကုလားေတြရန္ကေန ကာကြယ္ေနခဲ့ၾကတယ္။ ဘီအိုင္ေအ ဗိုလ္ရန္ေအာင္တပ္ ေရာက္လာတယ္။ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေရးအတြက္ဆိုၿပီး ၿမိဳ႕ကိုကာကြယ္ေနတဲ့သူေတြ၊ ရခိုင္ေတြလက္ထဲက ေသနတ္လက္နက္မွန္သမွ်ကို ဘီအိုင္ေအ ဗိုလ္ရန္ေအာင္တပ္ က အကုန္သိမ္းတယ္။

တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေရးအတြက္ ေမာင္ေတာက ကုလားေတြနဲ႔ သြားေဆြးေႏြးတဲ့ ဘီအိုင္ေအတပ္က အရာရွိေတြကို ေမာင္ေတာကုလားေတြက ထမင္းဖိတ္ေကၽြးၿပီး သတ္ပစ္လိုက္တယ္။

ဘူးသီးေတာင္မွာရွိေနတဲ့ ဘီအိုင္ေအ ဗိုလ္ရန္ေအာင္တပ္ဟာ မေျပာမဆိုနဲ႔ ၁၉၄၂-ခုႏွစ္ ဇြန္လ (၂၆) ရက္ေန႔မွာ ဆုတ္ခြာတယ္။ လက္နက္ေတြအကုန္လံုး အသိမ္းခံထားရတဲ့ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕သားေတြဟာ ဆိပ္ကမ္းမွာ ကပ္ထားတဲ့ မီး၀သေဘၤာေပၚကို အလုအယက္တက္ၾကတာ ဆိပ္ကမ္းနဲ႔ မလွမ္းမကမ္းေနရာမွာ ေရ၀င္ၿပီး နစ္ျမဳပ္သြားတဲ့ အတြက္ လူေလးရာေလာက္ေသတယ္။ ဘီအိုင္ေအ တပ္ဆုတ္သြားတဲ့ အဲဒီေန႔မွာ ညမွာပဲ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ကို ကုလားေတြက ၀င္စီးတယ္။ မေျပးႏိုင္လို႔ ၿမိဳ႕မွာ က်န္ေနခဲ့ တဲ့ သူေတြ အကုန္လံုး အသတ္ခံရတယ္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္မွာ အစတံုး ဖ်က္ဆီးခံရလို႔ စြန္႔ခြာထြက္ေျပးရလို႔ ၿပိဳပ်က္ သြားၿပီး ေနာက္ ျပန္ထည္ထူေထာင္္ျခင္း မျပဳႏိုင္ခဲ့တဲ့ အိမ္ေျခအေရအတြက္နဲ႔တကြ စာရင္း ေကာက္ယူႏိုင္ခဲ့တဲ့ ေက်းရြာေပါင္း (၉၉) ရြာ စာရင္းရွိပါတယ္။ (ယခုပူးတဲြ ဓါတ္ပံုဖိုင္ပါ မူကြဲစာရင္းအရေတာ့ တစ္ရြာေလ်ာ့ ၉၈ ရြာ ပဲ ရွိပါတယ္။) အဲသည္ေနရာေတြက လယ္ေျမကိုင္းကၽြန္း ဥယ်ဥ္ေတြ အကုန္လံုးကို ရခိုင္ေတြ ျပန္မရႏိုင္ေတာ့ဘဲ စစ္တေကာင္းသား ဘဂၤါလီကုလားေတြကပဲ အကုန္သိ္မ္းပိုက္ သြားခဲ့ၾကတယ္။ အိမ္ေျခ အေရအတြက္နဲ႔တကြ စာရင္းမျပဳစုႏိုင္တဲ့ အျခားရြာ အေရအတြက္က (၁၁၅) ရြာ ျဖစ္တယ္ လို႔ ေလာေလာဆယ္ ရသေလာက္ စာရင္းေတြ အရ ဆိုၾကတယ္။

အလားတူပဲ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မွာ ၿပိဳပ်က္သြားၿပီး ျပန္မထူေထာင္ႏိုင္တဲ့ ရခုိင္ နဲ႔ အျခားတိုင္းရင္းသားေက်းရြာ အေရအတြက္က (၁၁၆)ရြာရွိပါတယ္။ ကုလားေတြ ၀င္ေရာက္သိမ္းပိုက္ေနထိုင္ျခင္းခံရတဲ့ ရြာအေရအတြက္က (၆၆) ရြာရွိပါတယ္။

ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ထဲမွာ ၁၉၄၂ လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္မႈ ေနာက္ပိုင္း လစ္ဟာ သြားတဲ့ ရခိုင္ေနရာေတြမွာ အသစ္၀င္ေရာက္ထူေထာင္ၾကတဲ့ စစ္တေကာင္းသား ဘဂၤါလီ ေက်းရြာအေရအတြက္က (၄၇) ရြာ ရွိပါတယ္။

ေမာင္ေတာေျမာက္ပိုင္းက အသက္ရွင္လ်က္ထြက္ေျပးနိုင္ခဲ့တဲ့ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြဟာ တစ္ဘက္နယ္ေျမထဲက ဒိုင္နာစပူဒုကၡသည္စခန္းမွာ ႏွစ္အတန္ၾကားသြားေနခဲ့ ၾကရ တယ္။ ကၽြန္ေတာ္သိရသေလာက္ စစ္ေတြၿမိဳ႕နယ္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ေဟာင္း ဦးေမာင္ညိဳဟာ ဒိုင္နာစပူဒုကၡသည္စခန္းျပန္ တစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။

ကုလားေတြလက္ထဲပါသြားေပမယ့္ အသက္ရွင္လ်က္က်န္ေနေသးတဲ့ ရခိုင္ အမ်ိဳးသမီး ေတြကို ဂ်ပန္ေတြ ၀င္လာတဲ့အခါက်မွ လိုက္ရွာစံုစမ္းၿပီး ကယ္ထုတ္ၾကရတယ္။ ဂ်ပန္ဘုန္းေတာ္ႀကီး မာရုယာမ၊ ဆရာေတာ္ဦးပညာသီဟ နဲ႔ ဆရာေတာ္ဦးေကသရ တို႔ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႕တစ္ဖဲြ႕ဟာ ဂ်ပန္စစ္တပ္အကူအညီနဲ႔ ရခုိင္အမ်ိဳးသမီး (၆၇၆)ေယာက္ ကို ကုလားေတြဆီက ေခၚယူၿပီးေတာ့ ရခုိင္ျပည္ေနရာအသီးသီးက ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း ေတြဆီ ျပန္ပို႔ခဲ့တယ္။ အဲသည္အမ်ိဳးသမီးေတြ ဘယ္လို ဒုကၡေတြကို ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရသလဲ ဆိုတာကေတာ့ စဥ္းစားၾကည့္လိုက္ရင္ပဲ ရင္နင့္ဖြယ္ရာ ျဖစ္ပါတယ္။

၁၉၄၂-ခုႏွစ္ လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္မႈအတြင္း ရခိုင္နဲ႔ အျခားတိုင္းရင္းသား အနည္းဆံုး ေလးေသာင္းခန္႔ သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရၿပီး စုစုေပါင္းဖ်က္ဆီးသိမ္းပိုက္ ဖယ္ရွားျခင္းခံခဲ့ရတဲ့ ရခုိင္နဲ႔ တုိင္းရင္းသားေက်းရြာအေရအတြက္က သံုးရာနဲ႔ ေလးရာၾကား ျဖစ္ႏိုင္ဖြယ္ ရွိပါ တယ္။

ဒီေနာက္ပိုင္းမွာ မူဂ်ာဟစ္ေသာင္းက်န္းသူေတြ ေသာင္းက်န္းေနတဲ့အတြက္ ဘူးသီးေတာင္နဲ႔ ေမာင္ေတာေဒသတစ္ခြင္မွာ တုိင္းရင္းသားေက်းရြာေတြကို နည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး နဲ႔ မေနႏုိင္ေအာင္လုပ္ၾကတဲ့ ထြက္ခြာေရြ႕ေျပာင္းၾကရတယ္။ အခုဆိုရင္ သိၾကရသမွ် ကိန္းဂဏန္းအရ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္မွာ တိုင္းရင္းသား (၂)% နဲ႔ ဘူးသီးေတာင္ ၿမိဳ႕နယ္မွာ (၇)% ပဲ က်န္ေတာ့တယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဒီျဖစ္ရပ္ကို ရခုိင္နဲ႔တကြ ျပည္ေထာင္စုတုိင္းရင္းသားေတြဟာ အျဖစ္အပ်က္ကို အမွန္ကို အမွန္အတိုင္း မသိၾကရင္ ဒီျဖစ္ရပ္ေတြဟာ ဘူးသီးေတာင္ နဲ႔ ေမာင္ေတာ မွာတင္ ရပ္ေနမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလိုျဖစ္ရပ္မ်ိိဳးကို ေနာင္ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔ရာ ဘာေတြ ဘာေတြ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တယ္ ဆိုတာကို လူေတြသိေအာင္ မွတ္တမ္းတင္ထားၾကဖို႔ လိုအပ္ပါ တယ္။

ဒီ ၁၉၄၂ ျဖစ္ရပ္ဟာ အမွတ္တမဲ့ထားလို႔ ေပ်ာက္ပ်က္သြားႏိုင္တဲ့ျဖစ္ရပ္မ်ိဳး မဟုတ္ပါ ဘူး။ ဒီလိုျဖစ္ရပ္မ်ိဳးကို ဆက္လက္က်ဳးလြန္ဖို႔ ၁၉၈၈-ခုႏွစ္ ေမလ (၁၃) ရက္ေန႔မွာ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕မွာ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ထပ္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကေသးတယ္။ အဲသည္ေန႔မွာ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕ ေစ်းဆိုင္ေတြမွာ လက္ႏွိပ္ဓါတ္မီးေတြ တစ္လက္မွ မက်န္ေအာင္ ၀ယ္ ထားခဲ့ၾကတာကိုေရာ အဲသည္ေန႔ ေန႔ပိုင္းမွာ ရခုိင္ေတြဆီမွာ ဆိုင္အကူ အိမ္္အကူ လုပ္တဲ့ ဘဂၤါလီအလုပ္သမားေတြ တစ္ေယာက္မွ အလုပ္မဆင္းၾကတာကိုေရာ ရခုိင္ေတြက သတိမထားမိခဲ့ၾကဘူး။ အဲသည္ေန႔ညပိုင္း (၇)နာရီေလာက္က စၿပီး ဘဂၤါလီေတြ လူအုပ္ႀကီးနဲ႔ စုေ၀းၿပီး ဆူပူေနၾကၿပီ။ ရဲကင္းက ရဲသားေတြကို ရိုက္ႏႈက္တဲ့ အဆင့္အထိ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဆူပူသူေတြက ဖံုးႀကိဳးေတြကိုလည္း ႀကိဳတင္ျဖတ္ထား ၾကတဲ့အတြက္ တစ္ၿမိဳ႕လံုးဟာ ျပင္ပနဲ႔ အဆက္အသြယ္ ျပတ္ေတာက္ေနခဲ့တယ္။ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕ျပင္ ေလးမိုင္က လံုထိန္းတပ္ရင္း ေရာက္လာလို႔ တစ္ၿမိဳ႕လံုး အသက္ ခ်မ္းသာရခဲ့ၾကရတယ္။

ဒီေတာ့ ဆိုလိုတာက ၁၉၄၂-ခုႏွစ္ ျဖစ္ရပ္ကို သိရွိေနမွသာလွ်င္ ဒီေန႔ဒီကာလမွာ ရခုိင္ျပည္နယ္နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဆက္လက္ၿငိမ္းေျခာက္ေနဆဲ ျဖစ္တဲ့ အႏၱရယ္ႀကီးကို နားလည္သေဘာေပါက္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္သတ္ျဖတ္မႈမ်ားအားျဖင့္ ဘာသာေရးအရ လူမ်ိဳးေရးအရ အုပ္စီးႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းမႈေတြဟာ ရွိခဲ့တယ္၊ ေနာင္လည္း ရွိႏိုင္တယ္ ဆိုတာကို သတိရွိႏိုင္ၾကဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ေဇာဦး
၂၀၁၆-ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ (၆) ရက္
၁၂း၂၂ နာရီ

***********************

[ Unicode version here ]

၁၉၄၂ မှာ ဘင်္ဂါလီတွေက ရခိုင်ကို သောင်းချီသတ်ဖြတ်ခဲ့တယ်

---

Written by ဦးကျော်ဇောဦး

၁၉၃၈-ခုနှစ် ဇူလိုင်လ (၂၆) ရက်နေ့မှာ ရန််ကုန်နဲ့ ပြည်မမှာ ကုလား-ဗမာ အဓိကရုဏ်း စဖြစ်တယ်။ အဲဒီ အဓိကရုဏ်းရဲ့ နောက်ဆက်တွဲအဖြစ် ၁၉၃၉-ခုနှစ် မှာ တာဝန်ပေးအပ်တဲ့ စီးပွားရေးပါရဂူ James Bexter ခေါင်းဆောင်တဲ့ စုံစမ်းရေး ကော်မရှင်က တွေ့ရှိချက်တွေအရ ရခိုင်ပြည်မြောက်ပိုင်းကို တစ်နှစ် တစ်နှစ် လေးသောင်းလောက် အဝင်အထွက်လုပ်နေတဲ့ စစ်တကောင်းသားတွေ အဆက်မပြတ် ဝင်လာတာကို မတားဆီးနိုင်ခဲ့ရင် နောင်အနာဂတ်မှာ လူမျိုးရေး အဓိကရုဏ်းတွေ ဖြစ်ပွားမှာကို စိုးရိမ်ရတယ်လို့ သတိပေးခဲ့တယ်။

နောက်နှစ် ၁၉၄၀-၁၉၄၁ ခုနှစ်တွေမှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဗြိတိသျှတို့ မြန်မာပြည်က အောင်မြင်စွာ ဆုတ်ခွာရေးကို စလုပ်တယ်။ မြန်မာပြည်မကို ရောက်နေ တဲ့ အိန္ဒိယတိုင်းရင်းသားတွေ စစ်တကောင်းသားတွေဟာ ပြည်မကနေ ပန်းတောင်း-တောင်ကုတ်လမ်းကို ဖြတ်ပြီး အိန္ဒိယကိုသွားရာလမ်းမှာ ကျနေတဲ့ ရခိုင်ပြည်ထဲကို လှိမ့်ဝင်လာကြတယ်။ အဲသည်ခရီးသည်တွေထဲမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်တွေထဲ က ကုလား-ဗမာ အဓိကရုဏ်းရဲ့ ဒဏ်ချက်တွေကို ခံထားရသူတွေ ပါတယ်။

ဗြိတိသျှတွေရဲ့ အောင်မြင်စွာဆုတ်ခွာရေးဗျုဟာအရ မိမိတို့ သယ်ယူမသွား နိုင်တဲ့ လက်နက်တွေကို ရခိုင်မဟုတ်တဲ့ ဗမာမဟုတ်တဲ့သူတွေကို ပေးပြီး နောက်ချန်တပ်တွေ အနေနဲ့ ကျန်ခဲ့စေတယ်။ အင်္ဂလိပ်လို V-Force လို့ ခေါ်တယ်။ Victory Force အောင်နိုင်မှုတပ်ပေါ့။ ဒေသခံတွေကတော့ ရာဇပုတ်ကုလား စစ်သား တွေ လို့ပဲ အကြမ်းဖျင်း အခေါ်အဝေါ်နဲ့ သိကြတယ်။ စနစ်တကျ အုပ်ထိန်းကွပ်ကဲသူ မရှိတဲ့ ရာဇပုတ်ကုလားစစ်သားတွေဟာ ဟိုစဉ်က စစ်တွေခရိုင်လို့ခေါ်တဲ့ ရခိုင် မြောက်ပိုင်း တစ်ခွင်မှာ ဗရမ်းပတာ သောင်းကျန်းကြတယ်။

မြေပုံမြို့နယ် ရက်ချောင်းကျေးရွာက ရွာသူကြီးညီအစ်ကိုကို စစ်တကောင်းသား ဘင်္ဂါလီတွေ သတ်ဖြတ်လိုက်ရာကနေ စပြီးတော့ အပြန်အလှန် အကြမ်းဖက်မှုတွေ စတင် ဖြစ်ပွားခဲ့တယ်။

အကြမ်းဖက်မှုတွေစဖြစ်တယ်ဆိုတာနဲ့ သေနတ်လက်နက်ကိုင်ထားတဲ့ဘက်က ကျန် တစ်ဘက်ကို စိတ်ကြိုက်သတ်ဖြတ်ရက်စက်နိုင်ခဲ့တယ်။ ဥပမာ ရသေ့တောင်နယ် ထဲက ကူတောင်ရခိုင်ရွာ နဲ့ အနောက်ပြင်ကုလားရွာ တို့ဖြစ်ရပ်ကို ကြည့်နိုင်တယ်။ ၁၉၄၂-ခုနှစ်မှာ ကူတောင်ရခိုင်ရွာဟာ ဒီနေ့ခေတ်လိုပဲ ဧရာမရွာကြီးဖြစ်တယ်။ အဲသည် တုံးက အနီးက အနောက်ပြင်ကုလားရွာကတော့ အခုလောက် အိမ်ခြေမများသေးဘူး။ ကူတောင်ရခိုင်ရွာရဲ့ အိမ်ခြေထက်ဝက် မရှိဘူး။ ဒါပေမဲ့ တင်းမာနေတဲ့ကာလ အတော အတွင်း အနောက်ပြင်ကုလားရွာကို ရာဇပုတ်စစ်သားလေးငါးယောက် ရောက်လာတာနဲ့ အခြေအနေဟာ လုံးဝပြောင်းပြန် ဖြစ်သွားတယ်။ နောက် ရက်ပိုင်းအတွင်း ကူတောင် တစ်ရွာလုံး မီးလောင်ပြာကျသွားခဲ့တယ်။ သေသူသေ၊ မသေတဲ့သူတွေလည်း အသက်လုလို့ ပြေးကြရတယ်။

မောင်တောမြို့နယ် နတ်မြစ်အရှေ့ဘက်ခြမ်း၊ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်၊ ပြီးတော့ ရသေ့တောင်မြို့နယ် မယူကမ်းတစ်ခွင်က ရခိုင်ရွာတွေဟာ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်း၊ သတ်ဖြတ်ခြင်း ခံရတဲ့အတွက် ထွက်ပြေးကြရတယ်။

မောင်တောမြို့နယ် နတ်မြစ်ကမ်းခြေက ကျေးရွာတွေ ဖြစ်ကြတဲ့ ငါးခူရ၊ ခြံပြင်၊ ရွက်ညိုတောင်၊ သရက်အုပ် စတဲ့ရွာတွေကတော့ လှေတွေ၊ သမ္ဗာန်တွေနဲ့ နတ်မြစ် တစ်ဘက်ကမ်းကို ထွက်ပြေးလို့ လွတ်သွားကြပေမယ့် ကမ်းခြေနဲ့ဝေးတဲ့ ရွာတွေမှာ ရွာလုံးကျွတ် အသတ်ခံကြရတယ်။ တချို့ကျေးရွာကလွတ်မြောက်လာသူတွေဟာ မယူတောင်တန်း ကို ကျော်ပြီး ဘူးသီးတောင်၊ ကျောက်တော်၊ မြောက်ဦးနယ်တွေ ဘက်ကို လက်လွတ် ထွက်ပြေးကြရတယ်။ အဲသလိုထွက်ပြေးတာကို ဘူးသီးတောင် မြို့အနီးက လက်ဝဲတက်(ကုလားရွာ)က ဆီးကြိုပြီးတော့ တိုက်ခိုက် သတ်ဖြတ် ကြ တယ်။ တောထဲတောင်ထဲမှာ ချောင်းမြောင်းတိုက်ခိုက် သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြတယ်။ မောင်တောတောင်ပိုင်းမှာ အသက်ရှင်လွတ်မြောက်သွားတဲ့ ကျေးရွာဆိုတာကတော့ မရှိသလောက်ပါဘဲ။ ဥပမာ အလယ်သံကကျော်မှာဆိုရင် အလယ်သံကျော် ရဲစခန်းကို သိမ်းပြီးတော့ ရဲသားတွေရော ရွာသားတွေကိုပါ သတ်ပစ်လိုက်ကြတယ်။ ဥပမာ ထပ်တိုးပြင်ရွာမှာဆိုရင် ကုလားတွေဝိုင်းလာတဲ့အခါ ရွာမှာ ရှိသမျှ ကလေး၊ လူကြီး၊ မိန်းမ၊ ယောကျင်္ားမကျန် အယောက်ငါးရာလောက် ဘုန်းကြီးကျောင်းကို ပြေးဝင်ပြီး ခိုလှုံကြတယ်။ ကုလားတွေက ဘုန်းကြီးကျောင်းကို မီးရှို့လိုက်တော့ အကုန်သေကုန် တယ်။

ဘူးသီးတောင်တစ်နယ်လုံးမှာလည်းပဲ ရခိုင်နဲ့ အခြားတိုင်းရင်းသားရွာတွေကို စစ်တကောင်းသားဘင်္ဂါလီတွေက ဝန်းရံပိတ်ဆို့တိုက်ခိုက်ကြတယ်။ ရခိုင်ရွာတွေကို မီးတိုက် ဖျက်ဆီးတယ်။ နယ်ဘက်ကအသက်မသေဘဲ ပြေးလာနိုင်ခဲ့တဲ့ လူတွေ ဘူးသီးတောင်မြို့ပေါ်ကို လာရောက်ခိုလှုံကြတယ်။ မြို့ပေါ်မှာလက်နက်ကိုင်လို့ရှိနေတဲ့ ရဲတပ်သားအနည်းငယ်၊ ဘားမားဗော်လံတီယာတပ်စု နဲ့ ရခိုင်လူငယ်အချို့ဟာ လက်နက်ကိုင်စွဲပြီး ဘူးသီးတောင်ကို နေ့စဉ်လာရောက်ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်နေတဲ့ ကုလားတွေရန်ကနေ ကာကွယ်နေခဲ့ကြတယ်။ ဘီအိုင်အေ ဗိုလ်ရန်အောင်တပ် ရောက်လာတယ်။ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးအတွက်ဆိုပြီး မြို့ကိုကာကွယ်နေတဲ့သူတွေ၊ ရခိုင်တွေလက်ထဲက သေနတ်လက်နက်မှန်သမျှကို ဘီအိုင်အေ ဗိုလ်ရန်အောင်တပ် က အကုန်သိမ်းတယ်။

တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးအတွက် မောင်တောက ကုလားတွေနဲ့ သွားဆွေးနွေးတဲ့ ဘီအိုင်အေတပ်က အရာရှိတွေကို မောင်တောကုလားတွေက ထမင်းဖိတ်ကျွေးပြီး သတ်ပစ်လိုက်တယ်။

ဘူးသီးတောင်မှာရှိနေတဲ့ ဘီအိုင်အေ ဗိုလ်ရန်အောင်တပ်ဟာ မပြောမဆိုနဲ့ ၁၉၄၂-ခုနှစ် ဇွန်လ (၂၆) ရက်နေ့မှာ ဆုတ်ခွာတယ်။ လက်နက်တွေအကုန်လုံး အသိမ်းခံထားရတဲ့ ဘူးသီးတောင်မြို့သားတွေဟာ ဆိပ်ကမ်းမှာ ကပ်ထားတဲ့ မီးဝသင်္ဘောပေါ်ကို အလုအယက်တက်ကြတာ ဆိပ်ကမ်းနဲ့ မလှမ်းမကမ်းနေရာမှာ ရေဝင်ပြီး နစ်မြုပ်သွားတဲ့ အတွက် လူလေးရာလောက်သေတယ်။ ဘီအိုင်အေ တပ်ဆုတ်သွားတဲ့ အဲဒီနေ့မှာ ညမှာပဲ ဘူးသီးတောင်မြို့ကို ကုလားတွေက ဝင်စီးတယ်။ မပြေးနိုင်လို့ မြို့မှာ ကျန်နေခဲ့ တဲ့ သူတွေ အကုန်လုံး အသတ်ခံရတယ်။

မောင်တောမြို့နယ်မှာ အစတုံး ဖျက်ဆီးခံရလို့ စွန့်ခွာထွက်ပြေးရလို့ ပြိုပျက် သွားပြီး နောက် ပြန်ထည်ထူထောင််ခြင်း မပြုနိုင်ခဲ့တဲ့ အိမ်ခြေအရေအတွက်နဲ့တကွ စာရင်း ကောက်ယူနိုင်ခဲ့တဲ့ ကျေးရွာပေါင်း (၉၉) ရွာ စာရင်းရှိပါတယ်။ (ယခုပူးတွဲ ဓါတ်ပုံဖိုင်ပါ မူကွဲစာရင်းအရတော့ တစ်ရွာလျော့ ၉၈ ရွာ ပဲ ရှိပါတယ်။) အဲသည်နေရာတွေက လယ်မြေကိုင်းကျွန်း ဥယျဉ်တွေ အကုန်လုံးကို ရခိုင်တွေ ပြန်မရနိုင်တော့ဘဲ စစ်တကောင်းသား ဘင်္ဂါလီကုလားတွေကပဲ အကုန်သိ်မ်းပိုက် သွားခဲ့ကြတယ်။ အိမ်ခြေ အရေအတွက်နဲ့တကွ စာရင်းမပြုစုနိုင်တဲ့ အခြားရွာ အရေအတွက်က (၁၁၅) ရွာ ဖြစ်တယ် လို့ လောလောဆယ် ရသလောက် စာရင်းတွေ အရ ဆိုကြတယ်။

အလားတူပဲ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်မှာ ပြိုပျက်သွားပြီး ပြန်မထူထောင်နိုင်တဲ့ ရခိုင် နဲ့ အခြားတိုင်းရင်းသားကျေးရွာ အရေအတွက်က (၁၁၆)ရွာရှိပါတယ်။ ကုလားတွေ ဝင်ရောက်သိမ်းပိုက်နေထိုင်ခြင်းခံရတဲ့ ရွာအရေအတွက်က (၆၆) ရွာရှိပါတယ်။
ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ထဲမှာ ၁၉၄၂ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု နောက်ပိုင်း လစ်ဟာ သွားတဲ့ ရခိုင်နေရာတွေမှာ အသစ်ဝင်ရောက်ထူထောင်ကြတဲ့ စစ်တကောင်းသား ဘင်္ဂါလီ ကျေးရွာအရေအတွက်က (၄၇) ရွာ ရှိပါတယ်။
မောင်တောမြောက်ပိုင်းက အသက်ရှင်လျက်ထွက်ပြေးနိုင်ခဲ့တဲ့ ရခိုင်လူမျိုးတွေဟာ တစ်ဘက်နယ်မြေထဲက ဒိုင်နာစပူဒုက္ခသည်စခန်းမှာ နှစ်အတန်ကြားသွားနေခဲ့ ကြရ တယ်။ ကျွန်တော်သိရသလောက် စစ်တွေမြို့နယ် ပြည်သူ့လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် ဟောင်း ဦးမောင်ညိုဟာ ဒိုင်နာစပူဒုက္ခသည်စခန်းပြန် တစ်ဦး ဖြစ်ပါတယ်။

ကုလားတွေလက်ထဲပါသွားပေမယ့် အသက်ရှင်လျက်ကျန်နေသေးတဲ့ ရခိုင် အမျိုးသမီး တွေကို ဂျပန်တွေ ဝင်လာတဲ့အခါကျမှ လိုက်ရှာစုံစမ်းပြီး ကယ်ထုတ်ကြရတယ်။ ဂျပန်ဘုန်းတော်ကြီး မာရုယာမ၊ ဆရာတော်ဦးပညာသီဟ နဲ့ ဆရာတော်ဦးကေသရ တို့ပါဝင်တဲ့ အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ဟာ ဂျပန်စစ်တပ်အကူအညီနဲ့ ရခိုင်အမျိုးသမီး (၆၇၆)ယောက် ကို ကုလားတွေဆီက ခေါ်ယူပြီးတော့ ရခိုင်ပြည်နေရာအသီးသီးက ဆွေမျိုးသားချင်း တွေဆီ ပြန်ပို့ခဲ့တယ်။ အဲသည်အမျိုးသမီးတွေ ဘယ်လို ဒုက္ခတွေကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရသလဲ ဆိုတာကတော့ စဉ်းစားကြည့်လိုက်ရင်ပဲ ရင်နင့်ဖွယ်ရာ ဖြစ်ပါတယ်။

၁၉၄၂-ခုနှစ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအတွင်း ရခိုင်နဲ့ အခြားတိုင်းရင်းသား အနည်းဆုံး လေးသောင်းခန့် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရပြီး စုစုပေါင်းဖျက်ဆီးသိမ်းပိုက် ဖယ်ရှားခြင်းခံခဲ့ရတဲ့ ရခိုင်နဲ့ တိုင်းရင်းသားကျေးရွာအရေအတွက်က သုံးရာနဲ့ လေးရာကြား ဖြစ်နိုင်ဖွယ် ရှိပါ တယ်။

ဒီနောက်ပိုင်းမှာ မူဂျာဟစ်သောင်းကျန်းသူတွေ သောင်းကျန်းနေတဲ့အတွက် ဘူးသီးတောင်နဲ့ မောင်တောဒေသတစ်ခွင်မှာ တိုင်းရင်းသားကျေးရွာတွေကို နည်း အမျိုးမျိုး နဲ့ မနေနိုင်အောင်လုပ်ကြတဲ့ ထွက်ခွာရွေ့ပြောင်းကြရတယ်။ အခုဆိုရင် သိကြရသမျှ ကိန်းဂဏန်းအရ မောင်တောမြို့နယ်မှာ တိုင်းရင်းသား (၂)% နဲ့ ဘူးသီးတောင် မြို့နယ်မှာ (၇)% ပဲ ကျန်တော့တယ် လို့ ဆိုပါတယ်။

ဒီဖြစ်ရပ်ကို ရခိုင်နဲ့တကွ ပြည်ထောင်စုတိုင်းရင်းသားတွေဟာ အဖြစ်အပျက်ကို အမှန်ကို အမှန်အတိုင်း မသိကြရင် ဒီဖြစ်ရပ်တွေဟာ ဘူးသီးတောင် နဲ့ မောင်တော မှာတင် ရပ်နေမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီလိုဖြစ်ရပ်မျိိုးကို နောင်ကာကွယ်နိုင်ဖို့ရာ ဘာတွေ ဘာတွေ ဖြစ်ပျက်ခဲ့တယ် ဆိုတာကို လူတွေသိအောင် မှတ်တမ်းတင်ထားကြဖို့ လိုအပ်ပါ တယ်။

ဒီ ၁၉၄၂ ဖြစ်ရပ်ဟာ အမှတ်တမဲ့ထားလို့ ပျောက်ပျက်သွားနိုင်တဲ့ဖြစ်ရပ်မျိုး မဟုတ်ပါ ဘူး။ ဒီလိုဖြစ်ရပ်မျိုးကို ဆက်လက်ကျုးလွန်ဖို့ ၁၉၈၈-ခုနှစ် မေလ (၁၃) ရက်နေ့မှာ မောင်တောမြို့မှာ နောက်တစ်ကြိမ်ထပ်ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသေးတယ်။

အဲသည်နေ့မှာ မောင်တောမြို့ စျေးဆိုင်တွေမှာ လက်နှိပ်ဓါတ်မီးတွေ တစ်လက်မှ မကျန်အောင် ဝယ် ထားခဲ့ကြတာကိုရော အဲသည်နေ့ နေ့ပိုင်းမှာ ရခိုင်တွေဆီမှာ ဆိုင်အကူ အိမ််အကူ လုပ်တဲ့ ဘင်္ဂါလီအလုပ်သမားတွေ တစ်ယောက်မှ အလုပ်မဆင်းကြတာကိုရော ရခိုင်တွေက သတိမထားမိခဲ့ကြဘူး။ အဲသည်နေ့ညပိုင်း (၇)နာရီလောက်က စပြီး ဘင်္ဂါလီတွေ လူအုပ်ကြီးနဲ့ စုဝေးပြီး ဆူပူနေကြပြီ။ ရဲကင်းက ရဲသားတွေကို ရိုက်နှုက်တဲ့ အဆင့်အထိ ဖြစ်လာခဲ့တယ်။ ဆူပူသူတွေက ဖုံးကြိုးတွေကိုလည်း ကြိုတင်ဖြတ်ထား ကြတဲ့အတွက် တစ်မြို့လုံးဟာ ပြင်ပနဲ့ အဆက်အသွယ် ပြတ်တောက်နေခဲ့တယ်။ မောင်တောမြို့ပြင် လေးမိုင်က လုံထိန်းတပ်ရင်း ရောက်လာလို့ တစ်မြို့လုံး အသက် ချမ်းသာရခဲ့ကြရတယ်။

ဒီတော့ ဆိုလိုတာက ၁၉၄၂-ခုနှစ် ဖြစ်ရပ်ကို သိရှိနေမှသာလျှင် ဒီနေ့ဒီကာလမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကို ဆက်လက်ငြိမ်းခြောက်နေဆဲ ဖြစ်တဲ့ အန္တရယ်ကြီးကို နားလည်သဘောပေါက်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အကြမ်းဖက်သတ်ဖြတ်မှုများအားဖြင့် ဘာသာရေးအရ လူမျိုးရေးအရ အုပ်စီးနိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းမှုတွေဟာ ရှိခဲ့တယ်၊ နောင်လည်း ရှိနိုင်တယ် ဆိုတာကို သတိရှိနိုင်ကြဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။

ဦးကျော်ဇောဦး
၂၀၁၆-ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ (၆) ရက်
၁၂း၂၂ နာရီ