[ Zawgyi font first / Unicode below ]

ပလက္​ဝၿမိဳ႕နယ္​ သို႔မဟုတ္​ ဥႆလင္​းတိုင္​း

‌အခု ဒီမွာ တင္​ျပထားတဲ့ ပံုဟာ ​ေက်ာက္​ပန္​း​ေတာင္​း​ေတာင္​ကို မီး​ေခ်ာင္​း​ေပၚ႐ွိ Taamie ကင္​းစခန္​းမွ လွမ္​း၍ ​ေရးဆြဲထားတဲ့ ပံု ျဖစ္​တယ္​လို႔ ဘာသာျပန္​ႏိုင္​မယ္​ ထင္​ပါတယ္​။ ပံုနာမည္​ကို ​အဂၤလိပ္​လို​ေရးထားတာကို မ်က္​စိထဲမွာ ျမင္​ရသ​ေလာက္​က Sketch of Kyouk Pan Doung / From the out-post station of Taamie, on the Mee River လို႔ ဖတ္​လို႔ရပါတယ္​။ (ကင္​းစခန္​း​ေနရာကို Taamie လား ဒါမွမဟုတ္​ ဆမီး လို႔ အသံထြက္​ႏိုင္​တဲ့ Tsamie လား သဲသဲကြဲကြဲ ဖတ္​မရပါဘူး။)

ဒီပံုၾကမ္​းကို “The Hill Tracts of Arakan” (ရခိုင္​​ေတာင္​တန္​း​ေဒသ) ဆိုတဲ့ နာမည္​နဲ႔ ၁၈၈၁-ခုႏွစ္​က ထုတ္​​ေဝတဲ့ ျဗတိသ်ွမွတ္​တမ္​းမွာ ထည္​့သြင္း​ပံုႏွိပ္​ခဲ့တာ ျဖစ္​ပါတယ္​။ စနစ္​က်လွတဲ့ အဲသည္​စာအုပ္​ကို အဲသည္​အခ်ိန္​က British Burma (ၿဗိတိသ်ွ လက္​​ေအာက္​ခံ ျမန္​မာျပည္​) ကို အုပ္​ခ်ဳပ္​တဲ့ ဒုတိယ အဆင္​့အျမင္​့ဆံုးအရာ႐ွိ (ဒုတိယ ​ေကာ္​မ႐ွင္​နာ) ဒြိန္​းဟယူးစ္​ (Dwynne Hughes) က တတိယ အဂၤလိပ္​ျမန္​မာစစ္​ပြဲ မတိုင္​ခင္​မွာ ​ေရးသားမွတ္​တမ္​းတင္​ခဲ့တာ ျဖစ္​ပါတယ္​။

သူက ​ေက်ာက္​ပန္​း​ေတာင္​း (Kyouk Pan Doung) လို႔ မွတ္​တမ္​းျပဳခဲ့တဲ့ အဲသည္​​ေတာင္​ဟာ ရခိုင္​တို႔ရဲ႕ ပထမ ဓညဝတီ​ေခတ္​ အဆံုး ဘီစီ ၁၅၀၀ ခန္​႔မွာ လက္​လြတ္​ထြက္​​ေျပးလာရသူ ရခိုင္​မိဘုရား​ေစာစစ္​ ဟာ မိမိရဲ႕ သမီး​ေတာ္​ႏွစ္​ပါးကို ကံရာဇာႀကီးနဲ႔ ​ေပါင္​းဖက္​​ေစၿပီး​ေနာက္​ ထူ​ေထာင္​​ေနထိုင္​ခဲ့ၾကတဲ့ နီလာပန္​း​ေတာင္​း ​ေက်ာက္​ပန္​း​ေတာင္​းၿမိဳ႕​ေဟာင္​း​ေနရာ ျဖစ္​ပါတယ္​။ ရခိုင္​​ေတြက အဲသည္​​ေနရာကို ဒီ​ေန႔ထက္​ထိ နီလာပန္​း​ေတာင္​း ​ေက်ာက္​ပန္​း​ေတာင္​းလို႔ ​ေခၚၿပီး ​ေဒသခံ အခ်ိဳ႕က​ေတာ့ ကီမို​ေတာင္​ လို႔ ​ေခၚၾကပါတယ္​။

အခုနက​ေျပာတဲ့ The Hill Tracts of Arakan စာအုပ္​မွာပဲ ဒြိန္​းဟယူးစ္​က အ​ေသအခ်ာမွတ္​တမ္​းတင္​ခဲ့တာက (ယ​ေန႔​ေခတ္​ ပလက္​ဝနယ္​ အပါအဝင္​) ရခိုင္​​ေတာင္​တန္​း​ေဒသဟာ ရခိုင္​မင္​းမ်ား အစဥ္​အဆက္​မွာ ​အုပ္​ခ်ဳပ္​မယ္​့ ရခိုင္​လူမ်ိဳး​ေတြ ​ေစလႊတ္​အုပ္​ခ်ဳပ္​ခဲ့တဲ့ ရခိုင္​ ပိုင္​စိုးရာနယ္​​ေျမအျဖစ္​ ​ေဖာ္​ျပထားပါတယ္​။ ရခိုင္​မ်ား အုပ္​ခ်ဳပ္​စဥ္​ကပဲ ​ေဝးလံ​ေခါင္​သီတဲ့အ​ေလ်ာက္​ အုပ္​ခ​်ဳပ္​ရခက္​တဲ့ နယ္​​ေျမလို႔လည္​း သူက ဆိုခ်င္​တဲ့ သ​ေဘာ႐ွိပါတယ္​။

ရခိုင္​ကို ျမန္​မာသိမ္​းၿပီး အဂၤလိပ္​မဝင္​ခင္​ ၾကားကာလမွာ ျမန္​မာအုပ္​ခ်ဳပ္​​ေရးဝင္​ခဲ့တယ္​ လို႔​ေတာ့ မွတ္​တမ္​းမ​ေတြ႔ဖူး​ေသးပါဘူး။ ​ဘိုး​ေတာ္​​ေမာင္​ဝိုင္​းတပ္​​ေတြ ရဲ႕ လူမ်ိဳးတံုးသတ္​ျဖတ္​မႈကိုလည္​း ဒီနယ္​ကလူ​ေတြ မၾကံဳလိုက္​ရပါဘူး။

ဒြိန္​းဟယူးစ္​ တို႔ အဂၤလိပ္​​ေတြ အုပ္​ခ်ဳပ္​တဲ့လက္​ထက္​မွာ က်​ေတာ့ ရခိုင္​​ေတြလို ကိုယ္​့လူ​ေစလႊတ္​ အုပ္​ခ်ဳပ္​ျခင္​းမ်ိဳး မဟုတ္​​ေတာ့ဘဲ သက္​ဆိုင္​ရာ မ်ိဳးႏြယ္​စု အႀကီးအကဲ​ေတြအလိုက္​ တာဝန္​ခံအုပ္​ခ်ဳပ္​​ေစတဲ့ သ​ေဘာ ႐ွိပါတယ္​။

မိဘုရား​ေစာစစ္​တို႔၊ သူတို႔ရဲ႕ သမီးေတာ္ျကီး သုနႏၵရီ သမီးငယ္ဖြားေတာ္ေသြး၊ ၎တို႔ႏွစ္​ဦးရဲ႕ သခင္​ဘုရင္​ ကံရာဇာႀကီးတို႔ ​ေခတ္​ကိုမ်ားစြာလြန္​လို႔ တတိယ ဓညဝတီ​ေခတ္​ အ​ေရာက္​မွာ (ယ​ေန႔​ေခတ္​ ပလက္​ဝၿမိဳ႕နယ္​ထဲက) ဥႆလင္းေစတီကို ရခိုင္​ဘုရင္သူရိယစကၠမင္း က တည္​ပါတယ္​။

ယ​ေန႔ ပလက္​ဝၿမိဳ႕နယ္​ဟာ ​ေ႐ွးရခိုင္​ဘုရင္​မ်ားလက္​ထက္​ တိုင္​း (၁၂) တိုင္​း ဆိုၿပီးခြဲျခမ္​း အုပ္​ခ်ဳပ္​ခဲ့စဥ္​ကာလမ်ားမွာ ဥႆလလင္​းတိုင္​းလို႔ သတ္​မွတ္​ အုပ္​ခ်ဳပ္​ခဲ့တဲ့ ​ေနရာျဖစ္​ပါတယ္​။

​ေက်ာ္​​ေဇာဦး
၂၀၁၉ ႏိုဝင္​ဘာလ (၁၁) ရက္​

==========

[ Unicode ]

ပလက်​ဝမြို့နယ်​ သို့မဟုတ်​ ဥဿလင်းတိုင်း

‌အခု ဒီမှာ တင်​ပြထားတဲ့ ပုံဟာ ​ကျောက်​ပန်​း​တောင်​း​တောင်​ကို မီး​ချောင်​း​ပေါ်ရှိ Taamie ကင်​းစခန်​းမှ လှမ်​း၍ ​ရေးဆွဲထားတဲ့ ပုံ ဖြစ်​တယ်​လို့ ဘာသာပြန်​နိုင်​မယ်​ ထင်​ပါတယ်​။ ပုံနာမည်​ကို ​အင်္ဂလိပ်​လို​ရေးထားတာကို မျက်​စိထဲမှာ မြင်​ရသ​လောက်​က Sketch of Kyouk Pan Doung / From the out-post station of Taamie, on the Mee River လို့ ဖတ်​လို့ရပါတယ်​။ (ကင်​းစခန်​း​နေရာကို Taamie လား ဒါမှမဟုတ်​ ဆမီး လို့ အသံထွက်​နိုင်​တဲ့ Tsamie လား သဲသဲကွဲကွဲ ဖတ်​မရပါဘူး။)

ဒီပုံကြမ်​းကို “The Hill Tracts of Arakan” (ရခိုင်​​တောင်​တန်​း​ဒေသ) ဆိုတဲ့ နာမည်​နဲ့ ၁၈၈၁-ခုနှစ်​က ထုတ်​​ဝေတဲ့ ဗြတိသျှမှတ်​တမ်​းမှာ ထည်​့သွင်း​ပုံနှိပ်​ခဲ့တာ ဖြစ်​ပါတယ်​။ စနစ်​ကျလှတဲ့ အဲသည်​စာအုပ်​ကို အဲသည်​အချိန်​က British Burma (ဗြိတိသျှ လက်​​အောက်​ခံ မြန်​မာပြည်​) ကို အုပ်​ချုပ်​တဲ့ ဒုတိယ အဆင်​့အမြင်​့ဆုံးအရာရှိ (ဒုတိယ ​ကော်​မရှင်​နာ) ဒွိန်​းဟယူးစ်​ (Dwynne Hughes) က တတိယ အင်္ဂလိပ်​မြန်​မာစစ်​ပွဲ မတိုင်​ခင်​မှာ ​ရေးသားမှတ်​တမ်​းတင်​ခဲ့တာ ဖြစ်​ပါတယ်​။

သူက ​ကျောက်​ပန်​း​တောင်​း (Kyouk Pan Doung) လို့ မှတ်​တမ်​းပြုခဲ့တဲ့ အဲသည်​​တောင်​ဟာ ရခိုင်​တို့ရဲ့ ပထမ ဓညဝတီ​ခေတ်​ အဆုံး ဘီစီ ၁၅၀၀ ခန်​့မှာ လက်​လွတ်​ထွက်​​ပြေးလာရသူ ရခိုင်​မိဘုရား​စောစစ်​ ဟာ မိမိရဲ့ သမီး​တော်​နှစ်​ပါးကို ကံရာဇာကြီးနဲ့ ​ပေါင်​းဖက်​​စေပြီး​နောက်​ ထူ​ထောင်​​နေထိုင်​ခဲ့ကြတဲ့ နီလာပန်​း​တောင်​း ​ကျောက်​ပန်​း​တောင်​းမြို့​ဟောင်​း​နေရာ ဖြစ်​ပါတယ်​။ ရခိုင်​​တွေက အဲသည်​​နေရာကို ဒီ​နေ့ထက်​ထိ နီလာပန်​း​တောင်​း ​ကျောက်​ပန်​း​တောင်​းလို့ ​ခေါ်ပြီး ​ဒေသခံ အချို့က​တော့ ကီမို​တောင်​ လို့ ​ခေါ်ကြပါတယ်​။

အခုနက​ပြောတဲ့ The Hill Tracts of Arakan စာအုပ်​မှာပဲ ဒွိန်​းဟယူးစ်​က အ​သေအချာမှတ်​တမ်​းတင်​ခဲ့တာက (ယ​နေ့​ခေတ်​ ပလက်​ဝနယ်​ အပါအဝင်​) ရခိုင်​​တောင်​တန်​း​ဒေသဟာ ရခိုင်​မင်​းများ အစဉ်​အဆက်​မှာ ​အုပ်​ချုပ်​မယ်​့ ရခိုင်​လူမျိုး​တွေ ​စေလွှတ်​အုပ်​ချုပ်​ခဲ့တဲ့ ရခိုင်​ ပိုင်​စိုးရာနယ်​​မြေအဖြစ်​ ​ဖော်​ပြထားပါတယ်​။ ရခိုင်​များ အုပ်​ချုပ်​စဉ်​ကပဲ ​ဝေးလံ​ခေါင်​သီတဲ့အ​လျောက်​ အုပ်​ခ​ျုပ်​ရခက်​တဲ့ နယ်​​မြေလို့လည်​း သူက ဆိုချင်​တဲ့ သ​ဘောရှိပါတယ်​။

ရခိုင်​ကို မြန်​မာသိမ်​းပြီး အင်္ဂလိပ်​မဝင်​ခင်​ ကြားကာလမှာ မြန်​မာအုပ်​ချုပ်​​ရေးဝင်​ခဲ့တယ်​ လို့​တော့ မှတ်​တမ်​းမ​တွေ့ဖူး​သေးပါဘူး။ ​ဘိုး​တော်​​မောင်​ဝိုင်​းတပ်​​တွေ ရဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်​ဖြတ်​မှုကိုလည်​း ဒီနယ်​ကလူ​တွေ မကြုံလိုက်​ရပါဘူး။

ဒွိန်​းဟယူးစ်​ တို့ အင်္ဂလိပ်​​တွေ အုပ်​ချုပ်​တဲ့လက်​ထက်​မှာ ကျ​တော့ ရခိုင်​​တွေလို ကိုယ်​့လူ​စေလွှတ်​ အုပ်​ချုပ်​ခြင်​းမျိုး မဟုတ်​​တော့ဘဲ သက်​ဆိုင်​ရာ မျိုးနွယ်​စု အကြီးအကဲ​တွေအလိုက်​ တာဝန်​ခံအုပ်​ချုပ်​​စေတဲ့ သ​ဘော ရှိပါတယ်​။

မိဘုရား​စောစစ်​တို့၊ သူတို့ရဲ့ သမီးတော်ကြီး သုနန္ဒရီ သမီးငယ်ဖွားတော်သွေး၊ ၎င်းတို့နှစ်​ဦးရဲ့ သခင်​ဘုရင်​ ကံရာဇာကြီးတို့ ​ခေတ်​ကိုများစွာလွန်​လို့ တတိယ ဓညဝတီ​ခေတ်​ အ​ရောက်​မှာ (ယ​နေ့​ခေတ်​ ပလက်​ဝမြို့နယ်​ထဲက) ဥဿလင်းစေတီကို ရခိုင်​ဘုရင်သူရိယစက္ကမင်း က တည်​ပါတယ်​။

ယ​နေ့ ပလက်​ဝမြို့နယ်​ဟာ ​ရှေးရခိုင်​ဘုရင်​များလက်​ထက်​ တိုင်​း (၁၂) တိုင်​း ဆိုပြီးခွဲခြမ်​း အုပ်​ချုပ်​ခဲ့စဉ်​ကာလများမှာ ဥဿလလင်​းတိုင်​းလို့ သတ်​မှတ်​ အုပ်​ချုပ်​ခဲ့တဲ့ ​နေရာဖြစ်​ပါတယ်​။

​ကျော်​​ဇောဦး
၂၀၁၉ နိုဝင်​ဘာလ (၁၁) ရက်​