ဖ်ာခင္းေပးရန္ စိတ္ေစာေနစရာမလို

[ zawgyi / Unicode ]

ဘဂၤါလီတခ်ိဳ႕က ခနဲ႔တဲ႔တဲ႔လိုလို တင္စီးသလိုလိုႏွင့္ ေျပာေကာင္း ေျပာႏိုင္ဖြယ္ရွိသည့္စကား ရိပ္ဖမ္းသံဖမ္းၾကားႏိုင္ဖြယ္ရွိသည့္စကား တစ္ခုကား – ကၽြန္ေတာ္တို႔က ကၽြန္ေတာ္တို႔ကိုယ္စား ရခိုင္ေတြကို လက္နက္ကိုင္ၿပီး တိုက္ခိုင္းထားတာဗ် ဆိုသည့္စကားမ်ိဳး ျဖစ္ေလသည္။

ဤပံု ခနဲ႔တဲ့တဲ့ အေျပာခံရႏိုင္သည့္အခ်ိန္မ်ိဳးမွာမွ ကိုယ့္လူအခ်ိဳ႕ကလည္း လာလတၱံ႕ေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးတြင္ ဘဂၤါလီမ်ား ေနရာမရမည္ကို စိုးဘိသည့္အလား ဘဂၤါလီမ်ားအတြက္ ႀကိဳတင္ဖ်ာခင္းေပးရာေရာက္သည့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ား အသိမဲ့ (un-wittingly) မေတာ္တဆ လုပ္မိေနၾကသည္ကို ေတြ႕ၾကရပါသည္။ ထိုလုပ္ရပ္မ်ားသည္ကား ဆင့္ကဲ ဆင့္ကဲ သက္ေရာက္မႈမ်ားမွတဆင့္ ဖန္တီးခံေနရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းကို သေဘာေပါက္မိပါသည္။

ေရွးရခိုင္ႏိုင္ငံကို Arakan ဟု ေခၚ၍ ေရွးရခိုင္ႏိုင္ငံသူ/ႏိုင္ငံသားမ်ားအားလံုးကို လူမ်ိဳးဘာသာ မခြဲမျခား Arakanese ဟု ေခၚၾကသည္ ဟု ဆိုသည့္အခ်က္ကိုလည္း အျငင္းပြားဖြယ္ရာမျမင္။ သို႔ရာတြင္ မိမိတို႔၏ ရခိုင္ ၀ိေသသ identity ကိုပင္လွ်င္ ပ်က္လြယ္ျပင္လြယ္သေဘာပံုေဖာ္ျခင္း၊ ရခိုင္ ၀ိေသသမ်ားအား က်ိဳးလြယ္ ပဲ့လြယ္ ဖဲ့ထုတ္လြယ္ အေနအထားမ်ားသို႔ တြန္းပို႔ျခင္း၊ ထိုအလုပ္မ်ားကိုလုပ္ရန္ အသံုးခ်ခံျခင္းတို႔ ရွိခဲ့လွ်င္သာ အျငင္းပြားဖြယ္ရာရွိလာႏိုင္ပါသည္။

(ပထမပိုင္း) “ဘဂၤါလီမ်ားအတြက္ ဖ်ာေနရာ”

ဘဂၤါလီမ်ားအတြက္ ဖ်ာေနရာကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ မိမိတစ္ဦးတည္း၏ သေဘာထားကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေျပာလိုပါသည္။

တစ္။ ဘဂၤါလီမ်ားကို ဖ်ာေနရာ လံုး၀ မေပးဆိုသည့္ အေနအထား၏ ခက္ခဲပံုကို မိမိ သိပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဘဂၤါလီမ်ားကိုယ္စား သူတို႔အတြက္ မိမိက ဖ်ာခင္းေပးထားသည့္အလုပ္ကို လုပ္လိမ့္မည္ မဟုတ္။

ႏွစ္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ မိမိတို႔က ဖ်ာခင္းမေပးေသာ္လည္း ၎တို႔ဘာသာ ၎တို႔ မရ ရေအာင္ ဖ်ာခင္းကာ ေနရာယူၾကပါလိမ့္မည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၎တို႔ ဖ်ာေနရာမရမည္ကို စိုးရိမ္ရျခင္းကား ႀကံဳလာရမည့္ ျပႆနာ မဟုတ္။

သံုး။ ႀကံဳလာရမည့္ ျပႆနာကား ၎တို႔၏ ဖ်ာေနရာေပၚ ဖင္ခ်ထိုင္ၿပီးေနာက္ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ေနရာထပ္ခ်ဲ႕ယူရင္း ယူရင္း ရခိုင္တို႔အတြက္ ေနရာက်ံဳ႕လာမည္ကို မည္ကဲ့သို႔ ႀကိဳတင္ကာကြယ္မည္နည္း ဆိုေသာ ျပႆနာသာလွ်င္ ျဖစ္ပါသည္။

(ဒုတိယပိုင္း) “ေရွးရခိုင္တို႔၏ ေရာေႏွာစုစည္းမႈ”

ေရွး ရခိုင္တို႔၏ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ရခိုင္ကိုပင္မထားလ်က္ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု/ဘာသာေပါင္းစံု မွီတင္းေနထိုင္ခဲ့ရာ အစုအဖြဲ႕ျဖစ္သည္ ဆိုသည္ကိုကား ျငင္းဖြယ္ရာမရွိ။ သို႔ေသာ္ ေအာက္ပါ အခ်က္မ်ားကိုလည္း မေမ့မေလ်ာ့ ရွိေနအပ္ပါသည္။

တစ္။ လူမ်ိဳး/ဘာသာစံု ရခိုင့္ႏိုင္ငံေတာ္၏ ေနာက္ဆံုး အႏွစ္ (၂၀၀) ေက်ာ္ခရီးမွာ စစ္တေကာင္းေဒသအား ၁၅၈၀-ခုႏွစ္မွ ၁၆၆၆ အထိ ရခိုင္တို႔က တိုက္ရိုက္ကြပ္ကဲအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည့္ အေျခအေနကေန ေနာက္ပိုင္းေရာက္လာေသာအခါ ရခိုင္ျပည္မ (Arakan proper) ရခိုင္သားမ်ား ႏွင့္ ထရိပူရ ရခိုင္သားမ်ား သည္ စစ္တေကာင္းနယ္ကေန အသီးသီး တစ္စတစ္စ ဆုတ္လာခဲ့ၾကရသည္။

ႏွစ္။ ပိုမို တိတိပပတြက္စစ္မည္ ဆိုပါက စစ္တေကာင္းနယ္ေျမအတြင္း ပထမဆံုးေသာ သီးျခားမူဆလင္ အုပ္ခ်ဳပ္နယ္ေျမငယ္တစ္ခုကို Fakhruddin Mubarak Shah က ၁၃၃၈-ခုႏွစ္တြင္ စတင္တည္ေထာင္ အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္သည္မွ အစျပဳကာ နယ္ေျမအတြင္း ယဥ္ေက်းမႈအရ မႏုႆေဗဒအုပ္စုအရ ထိတိုက္ေတြ႕မႈတြင္ မူဆလင္မ်ား ေရွ႕တိုးသထက္တိုးလာၿပီး၊ နဂို မူရင္းရွိေနသူ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္မ်ား၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ဆုတ္သထက္ဆုတ္လာသည္ နည္းသထက္နည္းလာခဲ့သည္။ ဒရာဗီဒီယန္ ႏွင့္ အာရီယန္ေသြးေႏွာ ဘဂၤါလီမ်ား ေရွ႕တိုးသထက္တိုးလာၿပီး၊ ထိုသူမ်ားထက္ မြန္ဂိုလြိဳက္မ်က္ႏွာေပါက္ကဲသူ ရခိုင္မ်ား၊ ခ်ကၠမာမ်ား၊ ထရိပူရသား ေမာ့ဂ္မ်ား ေနာက္ကို ဆုတ္သထက္ ဆုတ္လာခဲ့သည္မွာ က်ံဳ႕သထက္က်ံဳ႕လာခဲ့သည္မွာ ယေန႔ထက္ထိပင္ျဖစ္သည္။

သံုး။ ယေန႔ ဘဂၤလာေဒ့ရွ္မွ ပန္း၀ါ (ေခၚ) ပင္း၀ါ (ေခၚ) ရာမူး သည္ တစ္ခ်ိန္က လံုး၀ သီးသန္႔ ရခိုင္ၿမိဳ႕ျဖစ္ေနခဲ့ရာမွ ယခု ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားကို မနည္းရွာၾကည့္ရေသာၿမိဳ႕၊ ၂၀၁၂ တြင္ ပန္း၀ါ ရွိ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား တိုက္ခိုက္ခံရေသာ ၿမိဳ႕အျဖစ္သို႔ အဘယ္ပံု အဘယ္နည္း တေရြ႕ေရြ႕ေျပာင္းလဲ ေရာက္ရွိလာခဲ့သည္ကို သတိမူလွ်င္လည္း သမိုင္းသင္ခန္းစာေကာင္းမ်ား ရႏိုင္ပါသည္။ (မွတ္တမ္းတင္သူ Ralph Fitch က ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္ကို Arakanese Kingdom ဟု ေခၚမည့္အစား the Kingdom of Ramu and Recon ဟု မွတ္တမ္းတင္သည္အထိ ရာမူးၿမိဳ႕သည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတြင္ အေရးပါခဲ့ဖူးေလသည္။)

ေလး။ လူမ်ိဳး/ဘာသာစံု ရခိုင့္ႏိုင္ငံေတာ္သည္ လစ္ဘရယ္ ဒီမိုကရက္တစ္ ႏိုင္ငံေတာ္ မဟုတ္ခဲ့ေၾကာင္းကို အေသအခ်ာေလ့လာၾကည့္ၾကရန္လိုေၾကာင္း ေခတ္သစ္လစ္ဘရယ္မ်ားအား တိုက္တြန္းလိုပါသည္။ ေျမာက္ဦးသားေလသံေျပာ ရခိုင္သား လူနည္းစု၊ ရခိုင္တျပည္လံုး ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနထိုင္သည့္ ရမ္းၿဗဲသားေလသံေျပာ ရခိုင္လူမ်ားစု ႏွင့္ ေတာင္ေပၚေန ရခိုင္သားျဖစ္သည့္ ေခ်ာင္းသားတို႔က ႏိုင္ငံသားမ်ား အျဖစ္ေနရာယူထားသည္။ ေတာင္တန္းေနမ်ားကို ရခိုင္ဘုရင္မ်ားကိုယ္စား အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားမွာ ေခ်ာင္းသားမ်ား ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ကၽြန္လူတန္းစားမွာ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ရွိခဲ့ႏိုင္သည္။ ေအာင္ျမင္ေသာ ကၽြန္ေတာ္လွန္ေရးကား မရွိခဲ့ဖူးေခ်။ အေနာက္ႏိုင္ငံသားမ်ား ႏွင့္ ဂ်ပန္မ်ားမွာ ၿမိဳ႕ေတာ္ႏွင့္တကြ ဆက္စပ္ရာေနရာမ်ားတြင္ သတ္မွတ္ထားသည့္အတိုင္း စည္းကမ္းတက်ေနၾကရသည့္ သေဘာရွိပံုရသည္။ လူမ်ိဳး/ဘာသာအလိုက္ ခြဲျခား ေနရာခ်ထားမႈမ်ား၊ အအုပ္အစီး သူႀကီးခန္႔ထားမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ မဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုးတို႔အား ျပန္ဖတ္ၾကည့္ၾကရန္လိုပါသည္။

ငါး။ ဘဂၤါလီတို႔၏ လူမ်ိဳးနာမည္လိမ္အား ယေန႔အခ်ိန္အခါမွာ ျမန္မာျပည္မသားတို႔ ထိတ္လန္႔တၾကား ခါးခါးသီးသီး ျဖစ္ေနၾကသည့္ အေၾကာင္းကို ဤေနရာတြင္ အက်ယ္တ၀င့္ မေျပာလိုေတာ့ၿပီ။ ထိုအေၾကာင္းအခ်က္မ်ား သည္လည္း လာလတၱံ႕ေသာ အက်ိဳးဆက္မ်ားႏွင့္တကြ အေလးအနက္ ဆင္ျခင္ဖြယ္ရာမ်ားပင္ ျဖစ္သည္ ဟု သာ အက်ဥ္းရံုးေျပာလိုပါသည္။

(တတိယပိုင္း) “အစၥလမ္မႈျပဳျခင္း တစ္စတစ္စ ခ်ဥ္းကပ္လာပံု”

ဥဇဘက္ကစၥတန္နယ္သား အစၥလမ္ဘာသာ၀င္ BaBur မင္းသားသည္ အာဖဂန္က ကဘူးလ္နယ္ ထီးနန္းကို သြားေရာက္သိမ္းပိုက္လ်က္ ႏွစ္အနည္းငယ္စိုးစံၿပီးေနာက္ ထိုမွတဖန္ အိႏၵိယထဲအထိဆင္းလာကာ ဟိႏၵဴဘုရင္မ်ားအုပ္စိုးရာ နယ္ပယ္မ်ားကို တစ္နယ္ၿပီးတစ္နယ္ သိမ္းပိုက္သည္။ ထို႔ေနာက္ အာဖဂန္ကို မျပန္ေတာ့ဘဲ အိႏၵိယတိုက္ငယ္ေပၚတြင္ မဂိုအင္ပါယာ ႏွင့္ မဂိုမင္းဆက္ တည္ေထာင္အုပ္ခ်ဳပ္သည္။ ၎အား ေနာက္ပိုင္းဆက္ခံသူမ်ားထဲမွ တစ္ဦးျဖစ္သည့္ ေအာရန္ဇစ္ လက္ထက္ ၁၆၆၆-ခုႏွစ္တြင္ ရခိုင့္အုပ္ခ်ဳပ္ခံ စစ္တေကာင္းနယ္ကို ထည့္သြင္းသိမ္းပိုက္လာႏိုင္ခဲ့သည္။ ဤသည္ကား ရခိုင္နယ္စပ္ (လက္ရွိျမန္မာနယ္စပ္) သို႔ ႏိုင္ငံေရးအင္အား/စစ္အင္အားပံုစံျဖင့္ အစၥလမ္မစ္ ခါလီဖာ ႏိုင္ငံေတာ္ ေရာက္ရွိ္လာပံု သမိုင္းအက်ဥ္းျဖစ္ေပသည္။

ICJ တြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္အဖြဲ႕ သြားေရာက္တင္ျပခ်က္မ်ားအား နားေထာင္လ်က္ သတိထားမိသည့္အခ်က္တစ္ခ်က္မွာ – ယခု ICJ သို႔ ဂမ္ဘီယာက စြဲဆိုရန္ႀကိဳးစားမႈသည္ OIC ၏ ခိုင္းေစမႈေၾကာင့္ စြဲဆိုရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း အေသအခ်ာေထာက္ျပေျပာဆိုမႈမ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ Islamization ၏ ဒဏ္ကို ခံေနရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ထုတ္မေျပာရံုတမယ္ ေထာက္ျပေျပာဆိုသြားခဲ့သည္။

ရခိုင္တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား ညီငယ္ ညီမငယ္မ်ားသည္ မၾကာေသးမီ ရက္ပိုင္းလပိုင္းက ဟိႏၵဴ ဘုရားေက်ာင္းမ်ား၊ ခရစ္ယန္ဘုရားေက်ာင္းမ်ား၊ မူဆလင္ဗလီမ်ားသို႔ ေလ့ေလာေရးခရီးေရာက္ၾကသည္ကို ေတြ႕ၾကရပါသည္။ စစ္တိုက္လ်က္ ဘာသာေရးနယ္နမိတ္ ခ်ဲ႕ၾကရမည္ဆိုသည့္ အယူအဆမ်ိဳးမရွိေသာ ဟိႏၵဴ ႏွင့္ ခရစ္ယန္ အယူအဆတို႔အား ေထြေထြထူးထူး ေျပာစရာမရွိေပ။ သို႔ရာတြင္ မူဆလင္ဗလီတစ္ခုအား တစ္ရက္သြားလည္ ရံုမွ်ျဖင့္ အစၥလမ္ဘာသာကို ထဲထဲ၀င္၀င္ နားလည္သေဘာေပါက္သြားရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေပ။

ရခိုင့္ႏိုင္ငံေရး ႏွင့္ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးတို႔တြင္ ေနာင္ႏွစ္ေပါင္းရာခ်ီလ်က္ ထိစပ္ပတ္သက္ေနဦးမည့္ အစၥလမ္ဘာသာ၏ အေျခခံေက်ာရိုးအခ်ိဳ႕ကို သိထားလွ်င္ ေနာက္ေနာင္ စဥ္းစားသံုးသပ္ရာတို႔၌ အက်ိဳးရွိႏိုင္ေပသည္။

(က) ကိုရမ္က်မ္းပိုဒ္မ်ားကို မကၠာက်မ္းပိုဒ္မ်ား ႏွင့္ မဒီနာက်မ္းပိုဒ္မ်ား ဟူ၍ အၾကမ္းဖ်င္း ခြဲျခားေျပာဆို ၾကေလ့ရွိပါသည္။

(ခ) တမန္ေတာ္မိုဟာမက္သည္ မကၠာတြင္ ေနထိုင္လ်က္ စတင္သာသနာျပဳစဥ္ကာလ လူအမ်ား လက္ခံမႈမရွိေသး၍ အင္အားနည္းေနစဥ္အေတာအတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအေၾကာင္းတရားမ်ား၊ အတင္းအဓမၼ ဘာသာေျပာင္းျခင္းကို လက္မခံသည့္ အေၾကာင္းမ်ား စသည္ျဖင့္ ေဟာေျပာခဲ့သည္။ ယေန႔ေခတ္ကာလတြင္ အစၥလမ္ဘာသာအား ၿငိမ္းခ်မ္းေသာ စစ္ကိုမလိုလားေသာ ဘာသာတစ္ခုအျဖစ္ပံုေဖာ္လိုလွ်င္ ထိုမကၠာက်မ္းပိုဒ္မ်ားကို ကိုးကားၾကေလ့ရွိပါသည္။

(ဂ) မကၠာမွ ထြက္ေျပးလာရၿပီးေနာက္ မဒီနာကို အေျချပဳလ်က္ မကၠာ၏ ကုန္သြယ္ေရးလမ္းေၾကာင္းမ်ားကို စဥ္ဆက္မျပတ္ ဖ်က္ဆီးတိုက္ခိုက္သည္။ စစ္အင္အားတည္ေဆာက္သည္။ မိုဟာမက္ကို ေ၀ဖန္သူမ်ား မၾကာခဏ လုပ္ႀကံခံရ၍ ေသဆံုးသည္။ မ်ားစြာေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ားအနက္ မိုဟာမက္တပ္မ်ား၏ ပထမဦးဆံုး အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ အသတ္ခံရသည့္ ျဖစ္ရပ္မွာ သကၠရာဇ္ ၆၂၇-ခုႏွစ္ မဒီနာၿမိဳ႕အနီးက Banu Qurayza ဂ်ဴးမ်ိဳးႏြယ္စု အညံ့ခံ လက္နက္ခ် လိုက္ၿပီးေနာက္ လက္နက္ခ် ေယာက်ၤားသားမ်ားအားလံုးကို ေခါင္းျဖတ္သတ္၍ က်န္ေထာင္ခ်ီေသာ ယင္းမ်ိဳးႏြယ္စု၀င္မ်ားကို ကၽြန္ျပဳလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို႔ စစ္အင္ပါယာတည္ေထာင္ေနသည့္ မဒီနာ အေျခစိုက္ကာလအတြင္း ေဟာၾကားခ်က္မ်ားကို မဒီနာ က်မ္းပိုဒ္မ်ား ဟု အၾကမ္းဖ်င္းသတ္မွတ္ၾကသည္။

(ဃ) မဒီနာက်မ္းပိုဒ္မ်ားအနက္ မိုဟာမက္၏ ဓါးအထက္ဆံုးအခ်ိန္ မကြယ္လြန္မီ ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း ေဟာၾကားခ်က္မ်ားသည္ အျပင္းထန္ဆံုးျဖစ္သည္ ဟု ေလ့လာမႈမ်ားက ဆိုသည္။

(င) အကယ္၍ ေရွ႕ပိုင္း ေဟာၾကားခ်က္မ်ား ႏွင့္ ေနာက္ပိုင္းေဟာၾကားခ်က္မ်ား ကြဲလြဲေနလွ်င္ သို႔တည္းမဟုတ္ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ႀကီးဆန္႔က်င္ေနလွ်င္ ဘာကို အမွန္ယူ/အတည္ယူရမည္နည္းဆိုေသာ ျပႆနာ ရွိလာပါသည္။ ထိုအျခင္းအရာမ်ိဳးႀကံဳရလွ်င္ ေနာက္ပိုင္းက်ေသာ ေဟာေျပာခ်က္ကို သာလွ်င္ အတည္ယူရမည္ ဟု သတ္မွတ္ၾကပါသည္။ ထိုကဲ့သို႔ သတ္မွတ္ျခင္းကို abrogation ဟု ေခၚေ၀ၚၾကပါသည္။ အၾကမ္းဖ်င္းေျပာရလွ်င္ ျပင္းထန္ေသာ က်မ္းခ်က္မ်ားသာ အတည္ျဖစ္ရာေရာက္ပါသည္။

(စ) မိုဟာမက္လက္ထက္မွစ၍ မဂိုအင္ပါယာ အခ်ိဳ႕မင္းမ်ားအထိ မူဆလင္မဟုတ္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ခံမ်ားအား မူဆလင္မဟုတ္သည့္အတြက္ ဂ်ီဇယာ (Jizya) ေခၚ သီးျခားအခြန္တစ္ရပ္ ထပ္ဆင့္ေကာက္ခံသည္။ ထိုအခြန္ ဖိစီးအားႀကီးလွ်င္ ဘာသာမေျပာင္းလွ်င္ မျဖစ္ေတာ့သည့္ အေျခအေနသို႔ တေရြ႕ေရြ႕ ေရာက္ရွိေစႏိုင္သည္။

(ဆ) ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ အစၥလမၼစ္ အသိုက္အ၀န္း ႏိုင္ငံေတာ္ (Ummah) သည္ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကျငာစာတမ္း (Universal Declaration of Human Rights) ကို လက္မခံ။ Ummah တျဖစ္လဲ OIC အဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ ယင္းအစား မူဆလင္ရွရိယတ္ႏွင့္အညီျဖစ္ေသာ ကိုင္ရိုလူ႔အခြင့္အေရး ေၾကျငာစာတမ္းကိုသာ လက္ခံအတည္ျပဳထားသည္။ ကိုင္ရိုေၾကျငာစာတမ္းက အစၥလမၼစ္ကမၻာကို ယဥ္ေက်းေသာေလာက (civilization) အျဖစ္ ရည္ညႊန္းထားၿပီး၊ အစၥလမၼစ္ကမၻာသည္ ( – က်န္တစ္ကမၻာလံုးအား – ) ယဥ္ေက်းေအာင္ ျပဳလုပ္သည့္ အခန္းက႑ (civilizing role) ရွိသည္ ဟုလည္း ေဖာ္ျပထားသည္။

(စတုတၳပိုင္း) “မ်က္ႏွာသံုးဖက္မူရသည့္ ရခိုင္ျပည္”

ဘဂၤါလီလႊမ္းမိုးမႈ ႏွင့္ အစၥလမၼစ္ ျဖန္႔က်က္မႈမ်ားကို ေရးသားတင္ျပျခင္းသည္ ေၾကာက္လန္႔မုန္းတီးေစရန္မဟုတ္။ ကမၻာေပၚတြင္ မည္သူမဆို အလိုက္အထိုက္ ဆက္ဆံေနၾကရသည့္ အင္အားစုတစ္ခု ႏွင့္ပတ္သက္၍ စဥ္းစားဆံုးျဖတ္ရာတြင္ အေျခအျမစ္က်က် သံုးသပ္ႏိုင္ေစရန္အတြက္ ျဖစ္ပါသည္။ ပတ္ပတ္လည္ အင္အားစုအသီးသီးသည္ အၿမဲတမ္း မိတ္ေဆြ မဟုတ္ အၿမဲတမ္းရန္သူ မဟုတ္သည္ကို နားလည္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွ ေကာင္းစြာ ရပ္တည္ႏိုင္သည့္သေဘာကို ယခင္ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္တြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း အရိပ္အျမြက္ ေရးသားဖူးပါသည္။

“ရခိုင္ေတြကို နားလည္ခ်င္ရင္ ဒီကေန႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ အစိုးရရံုး၀င္းမွာ စိုက္ထူထားတဲ့ မင္းဘာႀကီးရုပ္ထု ေရွ႕မွာ အေသအခ်ာ ရပ္ၿပီး စဥ္းစားၾကပါ။ မင္းဘာႀကီးဟာ အေနာက္ဘက္မွာ မိမိတို႔ထက္ အင္အားႀကီးတဲ့ မဂိုအင္ပါယာ၊ ပင္လယ္ျပင္ကေန ၀င္တိုက္တဲ့ ေပၚတူဂီေရတပ္၊ အေရွ႕ဘက္က ျမန္မာပေဒသရာဇ္ ႏိုင္ငံတို႔ သံုးဘက္သံုးတန္ၾကားမွာ အသိမ္းပိုက္မခံဘဲ အဆိပ္ျပင္းတဲ့ႏိုင္ငံငယ္ အျဖစ္နဲ႔ တည္ရွိႏိုင္ေအာင္ ဦးေဆာင္ခဲ့တယ္။ ရွမ္းတို႔ မြန္တို႔နဲ႔မတူ ရခိုင္ေတြဟာ mုလားဖိအား၊ ဗမာဖိအား နဲ႔ ႏိုင္ငံတကာဖိအားကို ႏွစ္ရာေပါင္းမ်ားစြာ ခံၿပီး ရပ္တည္ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကေန႔လည္း ဒီသံုးခုၾကားမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ေသေရးရွင္ေရးကိစၥေတြ အဆံုးျဖတ္ခံေနၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳး သူမ်ားက၀င္ ဆံုးျဖတ္တာ နည္းႏိုင္သမွ်နည္းၿပီး ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဆံုးျဖတ္ႏိုင္တာ မ်ားႏိုင္သမွ်မ်ားေအာင္ တေရြ႕ေရြ႕နဲ႔ လုပ္ေဆာင္ေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။”

(ပဥၥမပိုင္း) နိဂံုး “ရင့္က်က္တည္ၿငိမ္ အားရွိေသာ ရခိုင္”

တည္ၿငိမ္ ရင့္က်က္ အင္အားရွိေသာ ရခိုင္ အျဖစ္ မိမိတို႔ကိုယ္ မိမိတို႔ ေဖာ္ျပႏိုင္မွသာလွ်င္ ႏိုင္ငံတကာ အသိအမွတ္ျပဳမႈမ်ား ရလာႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို က်င့္သံုးလ်က္ တည္ၿငိမ္အားေကာင္းေသာ အစၥေရး ႏွင့္ အၾကမ္းဖက္ဆန္ဆန္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အားေကာင္းေသာ ပါလက္စတိုင္း တည္းဟူေသာ ႏွစ္ခုတို႔အနက္ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္မ်ားရွိရာ ေဂ်ရုဆလင္ၿမိဳ႕အား မည္သူ႔လက္ထဲမွာ စိတ္ခ်လက္ခ်ထားမည္နည္း ဟု ဆိုလွ်င္ ကမၻာႏိုင္ငံအမ်ားစုက အစၥေရးကို အမွတ္ေပးၾကေပလိမ့္မည္။

ထိုနည္းတူစြာ ကြဲျပားမႈ (diversity) ကိုလက္ခံျခင္း ႏွင့္ သဟဇာတက်မႈ (harmony) တို႔သည္လည္း နာမည္ေကာင္း အမွတ္ေကာင္းရေစေသာ သင္ခန္းစာနယ္ပယ္မ်ား ျဖစ္သည္ကို မေမ့အပ္။ ထိုနည္းတူ ဘာသာျခား ဘက္ဂ်က္ျဖင့္ ေရွ႕တိုးေသာ ေျခလွမ္းမ်ားေရႊ႕ေစလိုေသာအခါတြင္ပင္လည္း ထိုစကားႏွစ္လံုးကိုပင္ အသံုးခ်တတ္ၾကသည္ ဆိုသည္ကိုလည္း မေမ့အပ္။

မဟာမုနိ ကိုယ္ပြားေတာ္ စတင္သြန္းလုပ္သည္ ဟု မွတ္ယူၾကသည့္ေန႔ရက္အား ရခိုင္အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ ေက်ာက္ျဖဴ ရခိုင္အမ်ိဳးသားညီလာခံတြင္ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကေၾကာင္းကိုလည္း မေမ့ေလ်ာ့အပ္ေပ။ သို႔ရာတြင္ ကမန္စစ္စစ္မ်ားကိုလည္း ကိုယ့္လူအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားေၾကာင္းကိုလည္း မေမ့အပ္ေပ။

ေက်ာ္ေဇာဦး
၂၀၂၀-ျပည့္ႏွစ္ ဇြန္န၀ါရီလ (၆) ရက္

==========

ဖျာခင်းပေးရန် စိတ်စောနေစရာမလို

[ Unicode ]

ဘင်္ဂါလီတချို့က ခနဲ့တဲ့တဲ့လိုလို တင်စီးသလိုလိုနှင့် ပြောကောင်း ပြောနိုင်ဖွယ်ရှိသည့်စကား ရိပ်ဖမ်းသံဖမ်းကြားနိုင်ဖွယ်ရှိသည့်စကား တစ်ခုကား – ကျွန်တော်တို့က ကျွန်တော်တို့ကိုယ်စား ရခိုင်တွေကို လက်နက်ကိုင်ပြီး တိုက်ခိုင်းထားတာဗျ ဆိုသည့်စကားမျိုး ဖြစ်လေသည်။

ဤပုံ ခနဲ့တဲ့တဲ့ အပြောခံရနိုင်သည့်အချိန်မျိုးမှာမှ ကိုယ့်လူအချို့ကလည်း လာလတ္တံ့သော နိုင်ငံတော်ကြီးတွင် ဘင်္ဂါလီများ နေရာမရမည်ကို စိုးဘိသည့်အလား ဘင်္ဂါလီများအတွက် ကြိုတင်ဖျာခင်းပေးရာရောက်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ အသိမဲ့ (un-wittingly) မတော်တဆ လုပ်မိနေကြသည်ကို တွေ့ကြရပါသည်။ ထိုလုပ်ရပ်များသည်ကား ဆင့်ကဲ ဆင့်ကဲ သက်ရောက်မှုများမှတဆင့် ဖန်တီးခံနေရခြင်းဖြစ်ကြောင်းကို သဘောပေါက်မိပါသည်။

ရှေးရခိုင်နိုင်ငံကို Arakan ဟု ခေါ်၍ ရှေးရခိုင်နိုင်ငံသူ/နိုင်ငံသားများအားလုံးကို လူမျိုးဘာသာ မခွဲမခြား Arakanese ဟု ခေါ်ကြသည် ဟု ဆိုသည့်အချက်ကိုလည်း အငြင်းပွားဖွယ်ရာမမြင်။ သို့ရာတွင် မိမိတို့၏ ရခိုင် ၀ိသေသ identity ကိုပင်လျှင် ပျက်လွယ်ပြင်လွယ်သဘောပုံဖော်ခြင်း၊ ရခိုင် ၀ိသေသများအား ကျိုးလွယ် ပဲ့လွယ် ဖဲ့ထုတ်လွယ် အနေအထားများသို့ တွန်းပို့ခြင်း၊ ထိုအလုပ်များကိုလုပ်ရန် အသုံးချခံခြင်းတို့ ရှိခဲ့လျှင်သာ အငြင်းပွားဖွယ်ရာရှိလာနိုင်ပါသည်။

(ပထမပိုင်း) “ဘင်္ဂါလီများအတွက် ဖျာနေရာ”

ဘင်္ဂါလီများအတွက် ဖျာနေရာကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ မိမိတစ်ဦးတည်း၏ သဘောထားကို အောက်ပါအတိုင်း ပြောလိုပါသည်။

တစ်။ ဘင်္ဂါလီများကို ဖျာနေရာ လုံးဝ မပေးဆိုသည့် အနေအထား၏ ခက်ခဲပုံကို မိမိ သိပါသည်။ သို့သော် ဘင်္ဂါလီများကိုယ်စား သူတို့အတွက် မိမိက ဖျာခင်းပေးထားသည့်အလုပ်ကို လုပ်လိမ့်မည် မဟုတ်။

နှစ်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် မိမိတို့က ဖျာခင်းမပေးသော်လည်း ၎င်းတို့ဘာသာ ၎င်းတို့ မရ ရအောင် ဖျာခင်းကာ နေရာယူကြပါလိမ့်မည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့ ဖျာနေရာမရမည်ကို စိုးရိမ်ရခြင်းကား ကြုံလာရမည့် ပြဿနာ မဟုတ်။

သုံး။ ကြုံလာရမည့် ပြဿနာကား ၎င်းတို့၏ ဖျာနေရာပေါ် ဖင်ချထိုင်ပြီးနောက် တဖြည်းဖြည်းနှင့် နေရာထပ်ချဲ့ယူရင်း ယူရင်း ရခိုင်တို့အတွက် နေရာကျုံ့လာမည်ကို မည်ကဲ့သို့ ကြိုတင်ကာကွယ်မည်နည်း ဆိုသော ပြဿနာသာလျှင် ဖြစ်ပါသည်။

(ဒုတိယပိုင်း) “ရှေးရခိုင်တို့၏ ရောနှောစုစည်းမှု”

ရှေး ရခိုင်တို့၏ ရခိုင်နိုင်ငံတော်သည် ရခိုင်ကိုပင်မထားလျက် လူမျိုးပေါင်းစုံ/ဘာသာပေါင်းစုံ မှီတင်းနေထိုင်ခဲ့ရာ အစုအဖွဲ့ဖြစ်သည် ဆိုသည်ကိုကား ငြင်းဖွယ်ရာမရှိ။ သို့သော် အောက်ပါ အချက်များကိုလည်း မမေ့မလျော့ ရှိနေအပ်ပါသည်။

တစ်။ လူမျိုး/ဘာသာစုံ ရခိုင့်နိုင်ငံတော်၏ နောက်ဆုံး အနှစ် (၂၀၀) ကျော်ခရီးမှာ စစ်တကောင်းဒေသအား ၁၅၈၀-ခုနှစ်မှ ၁၆၆၆ အထိ ရခိုင်တို့က တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲအုပ်ချုပ်ခဲ့သည့် အခြေအနေကနေ နောက်ပိုင်းရောက်လာသောအခါ ရခိုင်ပြည်မ (Arakan proper) ရခိုင်သားများ နှင့် ထရိပူရ ရခိုင်သားများ သည် စစ်တကောင်းနယ်ကနေ အသီးသီး တစ်စတစ်စ ဆုတ်လာခဲ့ကြရသည်။

နှစ်။ ပိုမို တိတိပပတွက်စစ်မည် ဆိုပါက စစ်တကောင်းနယ်မြေအတွင်း ပထမဆုံးသော သီးခြားမူဆလင် အုပ်ချုပ်နယ်မြေငယ်တစ်ခုကို Fakhruddin Mubarak Shah က ၁၃၃၈-ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင် အုပ်ချုပ်နိုင်သည်မှ အစပြုကာ နယ်မြေအတွင်း ယဉ်ကျေးမှုအရ မနုဿဗေဒအုပ်စုအရ ထိတိုက်တွေ့မှုတွင် မူဆလင်များ ရှေ့တိုးသထက်တိုးလာပြီး၊ နဂို မူရင်းရှိနေသူ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ ဆုတ်သထက်ဆုတ်လာသည် နည်းသထက်နည်းလာခဲ့သည်။ ဒရာဗီဒီယန် နှင့် အာရီယန်သွေးနှော ဘင်္ဂါလီများ ရှေ့တိုးသထက်တိုးလာပြီး၊ ထိုသူများထက် မွန်ဂိုလွိုက်မျက်နှာပေါက်ကဲသူ ရခိုင်များ၊ ချက္ကမာများ၊ ထရိပူရသား မော့ဂ်များ နောက်ကို ဆုတ်သထက် ဆုတ်လာခဲ့သည်မှာ ကျုံ့သထက်ကျုံ့လာခဲ့သည်မှာ ယနေ့ထက်ထိပင်ဖြစ်သည်။

သုံး။ ယနေ့ ဘင်္ဂလာဒေ့ရှ်မှ ပန်းဝါ (ခေါ်) ပင်းဝါ (ခေါ်) ရာမူး သည် တစ်ချိန်က လုံးဝ သီးသန့် ရခိုင်မြို့ဖြစ်နေခဲ့ရာမှ ယခု ရခိုင်လူမျိုးများကို မနည်းရှာကြည့်ရသောမြို့၊ ၂၀၁၂ တွင် ပန်းဝါ ရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ တိုက်ခိုက်ခံရသော မြို့အဖြစ်သို့ အဘယ်ပုံ အဘယ်နည်း တရွေ့ရွေ့ပြောင်းလဲ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်ကို သတိမူလျှင်လည်း သမိုင်းသင်ခန်းစာကောင်းများ ရနိုင်ပါသည်။ (မှတ်တမ်းတင်သူ Ralph Fitch က ရခိုင်နိုင်ငံတော်ကို Arakanese Kingdom ဟု ခေါ်မည့်အစား the Kingdom of Ramu and Recon ဟု မှတ်တမ်းတင်သည်အထိ ရာမူးမြို့သည် အုပ်ချုပ်ရေးတွင် အရေးပါခဲ့ဖူးလေသည်။)

လေး။ လူမျိုး/ဘာသာစုံ ရခိုင့်နိုင်ငံတော်သည် လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် နိုင်ငံတော် မဟုတ်ခဲ့ကြောင်းကို အသေအချာလေ့လာကြည့်ကြရန်လိုကြောင်း ခေတ်သစ်လစ်ဘရယ်များအား တိုက်တွန်းလိုပါသည်။ မြောက်ဦးသားလေသံပြော ရခိုင်သား လူနည်းစု၊ ရခိုင်တပြည်လုံး ပျံ့နှံ့နေထိုင်သည့် ရမ်းဗြဲသားလေသံပြော ရခိုင်လူများစု နှင့် တောင်ပေါ်နေ ရခိုင်သားဖြစ်သည့် ချောင်းသားတို့က နိုင်ငံသားများ အဖြစ်နေရာယူထားသည်။ တောင်တန်းနေများကို ရခိုင်ဘုရင်များကိုယ်စား အုပ်ချုပ်သူများမှာ ချောင်းသားများ ဖြစ်နိုင်သည်။ ကျွန်လူတန်းစားမှာ ပုံစံအမျိုးမျိုးနှင့် ရှိခဲ့နိုင်သည်။ အောင်မြင်သော ကျွန်တော်လှန်ရေးကား မရှိခဲ့ဖူးချေ။ အနောက်နိုင်ငံသားများ နှင့် ဂျပန်များမှာ မြို့တော်နှင့်တကွ ဆက်စပ်ရာနေရာများတွင် သတ်မှတ်ထားသည့်အတိုင်း စည်းကမ်းတကျနေကြရသည့် သဘောရှိပုံရသည်။ လူမျိုး/ဘာသာအလိုက် ခွဲခြား နေရာချထားမှုများ၊ အအုပ်အစီး သူကြီးခန့်ထားမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ မဟာပညာကျော်လျှောက်ထုံးတို့အား ပြန်ဖတ်ကြည့်ကြရန်လိုပါသည်။

ငါး။ ဘင်္ဂါလီတို့၏ လူမျိုးနာမည်လိမ်အား ယနေ့အချိန်အခါမှာ မြန်မာပြည်မသားတို့ ထိတ်လန့်တကြား ခါးခါးသီးသီး ဖြစ်နေကြသည့် အကြောင်းကို ဤနေရာတွင် အကျယ်တဝင့် မပြောလိုတော့ပြီ။ ထိုအကြောင်းအချက်များ သည်လည်း လာလတ္တံ့သော အကျိုးဆက်များနှင့်တကွ အလေးအနက် ဆင်ခြင်ဖွယ်ရာများပင် ဖြစ်သည် ဟု သာ အကျဉ်းရုံးပြောလိုပါသည်။

(တတိယပိုင်း) “အစ္စလမ်မှုပြုခြင်း တစ်စတစ်စ ချဉ်းကပ်လာပုံ”

ဥဇဘက်ကစ္စတန်နယ်သား အစ္စလမ်ဘာသာဝင် BaBur မင်းသားသည် အာဖဂန်က ကဘူးလ်နယ် ထီးနန်းကို သွားရောက်သိမ်းပိုက်လျက် နှစ်အနည်းငယ်စိုးစံပြီးနောက် ထိုမှတဖန် အိန္ဒိယထဲအထိဆင်းလာကာ ဟိန္ဒူဘုရင်များအုပ်စိုးရာ နယ်ပယ်များကို တစ်နယ်ပြီးတစ်နယ် သိမ်းပိုက်သည်။ ထို့နောက် အာဖဂန်ကို မပြန်တော့ဘဲ အိန္ဒိယတိုက်ငယ်ပေါ်တွင် မဂိုအင်ပါယာ နှင့် မဂိုမင်းဆက် တည်ထောင်အုပ်ချုပ်သည်။ ၎င်းအား နောက်ပိုင်းဆက်ခံသူများထဲမှ တစ်ဦးဖြစ်သည့် အောရန်ဇစ် လက်ထက် ၁၆၆၆-ခုနှစ်တွင် ရခိုင့်အုပ်ချုပ်ခံ စစ်တကောင်းနယ်ကို ထည့်သွင်းသိမ်းပိုက်လာနိုင်ခဲ့သည်။ ဤသည်ကား ရခိုင်နယ်စပ် (လက်ရှိမြန်မာနယ်စပ်) သို့ နိုင်ငံရေးအင်အား/စစ်အင်အားပုံစံဖြင့် အစ္စလမ်မစ် ခါလီဖာ နိုင်ငံတော် ရောက်ရှိ်လာပုံ သမိုင်းအကျဉ်းဖြစ်ပေသည်။

ICJ တွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့်အဖွဲ့ သွားရောက်တင်ပြချက်များအား နားထောင်လျက် သတိထားမိသည့်အချက်တစ်ချက်မှာ – ယခု ICJ သို့ ဂမ်ဘီယာက စွဲဆိုရန်ကြိုးစားမှုသည် OIC ၏ ခိုင်းစေမှုကြောင့် စွဲဆိုရခြင်းဖြစ်ကြောင်း အသေအချာထောက်ပြပြောဆိုမှုများပင် ဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် Islamization ၏ ဒဏ်ကို ခံနေရခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထုတ်မပြောရုံတမယ် ထောက်ပြပြောဆိုသွားခဲ့သည်။

ရခိုင်တက္ကသိုလ်ကျောင်းသား ညီငယ် ညီမငယ်များသည် မကြာသေးမီ ရက်ပိုင်းလပိုင်းက ဟိန္ဒူ ဘုရားကျောင်းများ၊ ခရစ်ယန်ဘုရားကျောင်းများ၊ မူဆလင်ဗလီများသို့ လေ့လောရေးခရီးရောက်ကြသည်ကို တွေ့ကြရပါသည်။ စစ်တိုက်လျက် ဘာသာရေးနယ်နမိတ် ချဲ့ကြရမည်ဆိုသည့် အယူအဆမျိုးမရှိသော ဟိန္ဒူ နှင့် ခရစ်ယန် အယူအဆတို့အား ထွေထွေထူးထူး ပြောစရာမရှိပေ။ သို့ရာတွင် မူဆလင်ဗလီတစ်ခုအား တစ်ရက်သွားလည် ရုံမျှဖြင့် အစ္စလမ်ဘာသာကို ထဲထဲဝင်ဝင် နားလည်သဘောပေါက်သွားရန် မဖြစ်နိုင်ပေ။

ရခိုင့်နိုင်ငံရေး နှင့် မြန်မာ့နိုင်ငံရေးတို့တွင် နောင်နှစ်ပေါင်းရာချီလျက် ထိစပ်ပတ်သက်နေဦးမည့် အစ္စလမ်ဘာသာ၏ အခြေခံကျောရိုးအချို့ကို သိထားလျှင် နောက်နောင် စဉ်းစားသုံးသပ်ရာတို့၌ အကျိုးရှိနိုင်ပေသည်။

(က) ကိုရမ်ကျမ်းပိုဒ်များကို မက္ကာကျမ်းပိုဒ်များ နှင့် မဒီနာကျမ်းပိုဒ်များ ဟူ၍ အကြမ်းဖျင်း ခွဲခြားပြောဆို ကြလေ့ရှိပါသည်။

(ခ) တမန်တော်မိုဟာမက်သည် မက္ကာတွင် နေထိုင်လျက် စတင်သာသနာပြုစဉ်ကာလ လူအများ လက်ခံမှုမရှိသေး၍ အင်အားနည်းနေစဉ်အတောအတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးအကြောင်းတရားများ၊ အတင်းအဓမ္မ ဘာသာပြောင်းခြင်းကို လက်မခံသည့် အကြောင်းများ စသည်ဖြင့် ဟောပြောခဲ့သည်။ ယနေ့ခေတ်ကာလတွင် အစ္စလမ်ဘာသာအား ငြိမ်းချမ်းသော စစ်ကိုမလိုလားသော ဘာသာတစ်ခုအဖြစ်ပုံဖော်လိုလျှင် ထိုမက္ကာကျမ်းပိုဒ်များကို ကိုးကားကြလေ့ရှိပါသည်။

(ဂ) မက္ကာမှ ထွက်ပြေးလာရပြီးနောက် မဒီနာကို အခြေပြုလျက် မက္ကာ၏ ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများကို စဉ်ဆက်မပြတ် ဖျက်ဆီးတိုက်ခိုက်သည်။ စစ်အင်အားတည်ဆောက်သည်။ မိုဟာမက်ကို ဝေဖန်သူများ မကြာခဏ လုပ်ကြံခံရ၍ သေဆုံးသည်။ များစွာသော ဖြစ်ရပ်များအနက် မိုဟာမက်တပ်များ၏ ပထမဦးဆုံး အစုလိုက် အပြုံလိုက် အသတ်ခံရသည့် ဖြစ်ရပ်မှာ သက္ကရာဇ် ၆၂၇-ခုနှစ် မဒီနာမြို့အနီးက Banu Qurayza ဂျူးမျိုးနွယ်စု အညံ့ခံ လက်နက်ချ လိုက်ပြီးနောက် လက်နက်ချ ယောကျင်္ားသားများအားလုံးကို ခေါင်းဖြတ်သတ်၍ ကျန်ထောင်ချီသော ယင်းမျိုးနွယ်စုဝင်များကို ကျွန်ပြုလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုကဲ့သို့ စစ်အင်ပါယာတည်ထောင်နေသည့် မဒီနာ အခြေစိုက်ကာလအတွင်း ဟောကြားချက်များကို မဒီနာ ကျမ်းပိုဒ်များ ဟု အကြမ်းဖျင်းသတ်မှတ်ကြသည်။

(ဃ) မဒီနာကျမ်းပိုဒ်များအနက် မိုဟာမက်၏ ဓါးအထက်ဆုံးအချိန် မကွယ်လွန်မီ နှစ်နှစ်အတွင်း ဟောကြားချက်များသည် အပြင်းထန်ဆုံးဖြစ်သည် ဟု လေ့လာမှုများက ဆိုသည်။

(င) အကယ်၍ ရှေ့ပိုင်း ဟောကြားချက်များ နှင့် နောက်ပိုင်းဟောကြားချက်များ ကွဲလွဲနေလျှင် သို့တည်းမဟုတ် ဖြောင့်ဖြောင့်ကြီးဆန့်ကျင်နေလျှင် ဘာကို အမှန်ယူ/အတည်ယူရမည်နည်းဆိုသော ပြဿနာ ရှိလာပါသည်။ ထိုအခြင်းအရာမျိုးကြုံရလျှင် နောက်ပိုင်းကျသော ဟောပြောချက်ကို သာလျှင် အတည်ယူရမည် ဟု သတ်မှတ်ကြပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ သတ်မှတ်ခြင်းကို abrogation ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြပါသည်။ အကြမ်းဖျင်းပြောရလျှင် ပြင်းထန်သော ကျမ်းချက်များသာ အတည်ဖြစ်ရာရောက်ပါသည်။

(စ) မိုဟာမက်လက်ထက်မှစ၍ မဂိုအင်ပါယာ အချို့မင်းများအထိ မူဆလင်မဟုတ်သော အုပ်ချုပ်ခံများအား မူဆလင်မဟုတ်သည့်အတွက် ဂျီဇယာ (Jizya) ခေါ် သီးခြားအခွန်တစ်ရပ် ထပ်ဆင့်ကောက်ခံသည်။ ထိုအခွန် ဖိစီးအားကြီးလျှင် ဘာသာမပြောင်းလျှင် မဖြစ်တော့သည့် အခြေအနေသို့ တရွေ့ရွေ့ ရောက်ရှိစေနိုင်သည်။

(ဆ) ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အစ္စလမ္မစ် အသိုက်အဝန်း နိုင်ငံတော် (Ummah) သည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေးကြေငြာစာတမ်း (Universal Declaration of Human Rights) ကို လက်မခံ။ Ummah တဖြစ်လဲ OIC အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအတွက် ယင်းအစား မူဆလင်ရှရိယတ်နှင့်အညီဖြစ်သော ကိုင်ရိုလူ့အခွင့်အရေး ကြေငြာစာတမ်းကိုသာ လက်ခံအတည်ပြုထားသည်။ ကိုင်ရိုကြေငြာစာတမ်းက အစ္စလမ္မစ်ကမ္ဘာကို ယဉ်ကျေးသောလောက (civilization) အဖြစ် ရည်ညွှန်းထားပြီး၊ အစ္စလမ္မစ်ကမ္ဘာသည် ( – ကျန်တစ်ကမ္ဘာလုံးအား – ) ယဉ်ကျေးအောင် ပြုလုပ်သည့် အခန်းကဏ္ဍ (civilizing role) ရှိသည် ဟုလည်း ဖော်ပြထားသည်။

(စတုတ္ထပိုင်း) “မျက်နှာသုံးဖက်မူရသည့် ရခိုင်ပြည်”

ဘင်္ဂါလီလွှမ်းမိုးမှု နှင့် အစ္စလမ္မစ် ဖြန့်ကျက်မှုများကို ရေးသားတင်ပြခြင်းသည် ကြောက်လန့်မုန်းတီးစေရန်မဟုတ်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် မည်သူမဆို အလိုက်အထိုက် ဆက်ဆံနေကြရသည့် အင်အားစုတစ်ခု နှင့်ပတ်သက်၍ စဉ်းစားဆုံးဖြတ်ရာတွင် အခြေအမြစ်ကျကျ သုံးသပ်နိုင်စေရန်အတွက် ဖြစ်ပါသည်။ ပတ်ပတ်လည် အင်အားစုအသီးသီးသည် အမြဲတမ်း မိတ်ဆွေ မဟုတ် အမြဲတမ်းရန်သူ မဟုတ်သည်ကို နားလည်လုပ်ဆောင်နိုင်မှ ကောင်းစွာ ရပ်တည်နိုင်သည့်သဘောကို ယခင်ဆောင်းပါး တစ်ပုဒ်တွင် အောက်ပါအတိုင်း အရိပ်အမြွက် ရေးသားဖူးပါသည်။

“ရခိုင်တွေကို နားလည်ချင်ရင် ဒီကနေ့ ရခိုင်ပြည်နယ် အစိုးရရုံးဝင်းမှာ စိုက်ထူထားတဲ့ မင်းဘာကြီးရုပ်ထု ရှေ့မှာ အသေအချာ ရပ်ပြီး စဉ်းစားကြပါ။ မင်းဘာကြီးဟာ အနောက်ဘက်မှာ မိမိတို့ထက် အင်အားကြီးတဲ့ မဂိုအင်ပါယာ၊ ပင်လယ်ပြင်ကနေ ဝင်တိုက်တဲ့ ပေါ်တူဂီရေတပ်၊ အရှေ့ဘက်က မြန်မာပဒေသရာဇ် နိုင်ငံတို့ သုံးဘက်သုံးတန်ကြားမှာ အသိမ်းပိုက်မခံဘဲ အဆိပ်ပြင်းတဲ့နိုင်ငံငယ် အဖြစ်နဲ့ တည်ရှိနိုင်အောင် ဦးဆောင်ခဲ့တယ်။ ရှမ်းတို့ မွန်တို့နဲ့မတူ ရခိုင်တွေဟာ mုလားဖိအား၊ ဗမာဖိအား နဲ့ နိုင်ငံတကာဖိအားကို နှစ်ရာပေါင်းများစွာ ခံပြီး ရပ်တည်နိုင်အောင် ကြိုးစားကြသူများ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကနေ့လည်း ဒီသုံးခုကြားမှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ သေရေးရှင်ရေးကိစ္စတွေ အဆုံးဖြတ်ခံနေကြရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး သူများကဝင် ဆုံးဖြတ်တာ နည်းနိုင်သမျှနည်းပြီး ကိုယ့်ကိုယ်ကို ဆုံးဖြတ်နိုင်တာ များနိုင်သမျှများအောင် တရွေ့ရွေ့နဲ့ လုပ်ဆောင်နေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။”

(ပဥ္စမပိုင်း) နိဂုံး “ရင့်ကျက်တည်ငြိမ် အားရှိသော ရခိုင်”

တည်ငြိမ် ရင့်ကျက် အင်အားရှိသော ရခိုင် အဖြစ် မိမိတို့ကိုယ် မိမိတို့ ဖော်ပြနိုင်မှသာလျှင် နိုင်ငံတကာ အသိအမှတ်ပြုမှုများ ရလာနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ကျင့်သုံးလျက် တည်ငြိမ်အားကောင်းသော အစ္စရေး နှင့် အကြမ်းဖက်ဆန်ဆန် အဖွဲ့အစည်းများ အားကောင်းသော ပါလက်စတိုင်း တည်းဟူသော နှစ်ခုတို့အနက် ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်များရှိရာ ဂျေရုဆလင်မြို့အား မည်သူ့လက်ထဲမှာ စိတ်ချလက်ချထားမည်နည်း ဟု ဆိုလျှင် ကမ္ဘာနိုင်ငံအများစုက အစ္စရေးကို အမှတ်ပေးကြပေလိမ့်မည်။

ထိုနည်းတူစွာ ကွဲပြားမှု (diversity) ကိုလက်ခံခြင်း နှင့် သဟဇာတကျမှု (harmony) တို့သည်လည်း နာမည်ကောင်း အမှတ်ကောင်းရစေသော သင်ခန်းစာနယ်ပယ်များ ဖြစ်သည်ကို မမေ့အပ်။ ထိုနည်းတူ ဘာသာခြား ဘက်ဂျက်ဖြင့် ရှေ့တိုးသော ခြေလှမ်းများရွှေ့စေလိုသောအခါတွင်ပင်လည်း ထိုစကားနှစ်လုံးကိုပင် အသုံးချတတ်ကြသည် ဆိုသည်ကိုလည်း မမေ့အပ်။

မဟာမုနိ ကိုယ်ပွားတော် စတင်သွန်းလုပ်သည် ဟု မှတ်ယူကြသည့်နေ့ရက်အား ရခိုင်အမျိုးသားနေ့အဖြစ် ကျောက်ဖြူ ရခိုင်အမျိုးသားညီလာခံတွင် သတ်မှတ်ခဲ့ကြကြောင်းကိုလည်း မမေ့လျော့အပ်ပေ။ သို့ရာတွင် ကမန်စစ်စစ်များကိုလည်း ကိုယ့်လူအဖြစ် သတ်မှတ်ထားကြောင်းကိုလည်း မမေ့အပ်ပေ။

ကျော်ဇောဦး
၂၀၂၀-ပြည့်နှစ် ဇွန်နဝါရီလ (၆) ရက်

==========