[ Zawgyi / Unicode ]

ေမာင္ေတာ ၏ ကိုဗစ္အေရး အလြန္အႏၱရာယ္ႀကီးသည့္အေၾကာင္း

==========

တစ္။ ဘဂၤလာမွာ ကူးစက္သူအလြန္မ်ားေနေသာ ေနရာအပိုင္းျဖစ္တဲ့ “ဒါကာ”  နဲ႔ ႏိႈင္းစာရင္ ကူးစက္သူအလြန္နည္းေသးတဲ့ “ေကာ့ဆက္ဘဇား” (Cox’s Bazaar) ေဒသကို အနီေရာင္ဇုန္နယ္ (red zone) အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတာ အေတာ္အတန္ရွိခဲ့ၿပီ။ ဒီ ေကာ့ဆက္ဘဇား ေဒသဟာ ရခိုင္ျပည္ ေမာင္ေတာနဲ႔ နယ္ျခားခ်င္းစပ္ေနတဲ့ ေနရာျဖစ္တယ္။

ႏွစ္။ ကူးစက္သူအလြန္နည္းေသးတဲ့ကာလကတည္းက ဒီလို red zone အျဖစ္ စသတ္မွတ္ထားရတာကေတာ့ -ကူးစက္မႈျဖစ္ၿပီးရင္ ေပါက္ကြဲသြားႏိုင္တဲ့ အေျခအေန အေၾကာင္းအခ်က္မ်ားကို ေပါင္းစပ္ထည့္သြင္း တြက္ခ်က္ စဥ္းစားခဲ့ၾက ပံုရတယ္။ (က) ကူးစက္မႈအမ်ားဆံုးျဖစ္ေနတဲ့ ဒါကာ ေတာင္မွ လူဦးေရ သိပ္သည္းမႈ တစ္စတုရန္းမိုင္မွာ ႏွစ္ေသာင္းေလာက္ရွိရာမွာ – ေလာ့ေဒါင္းခ်ထားတဲ့ ေကာ့ဆက္ဘဇား ဒုကၡသည္စခန္းေတြရဲ႕ သိပ္သည္းဆက တစ္စတုရန္းမိုင္ကို သိန္းဂဏန္းေလာက္ရွိတယ္။ (ခ) အဲသလို ျပြတ္သိပ္ေနထိုင္ေနတဲ့ အဲသည္ ဒုကၡသည္ဆိုသူေတြဟာ နဂိုကတည္းက က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈအပါအ၀င္ အျခား အေျခခံ အေဆာက္အဦေတြ (ဥပမာ-အင္တာနက္) အစစအရာရာ မရွိခ်ိဳ႕တဲ့ေနတဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းထဲမွာ ေနၾကရတာျဖစ္တယ္။ သူတို႔တေတြဟာ က်န္းမာေရးအသိတရားအပါအ၀င္ တာ၀န္သိတတ္မႈ စတာေတြ အလြန္ပင္အားနည္းၾကတယ္။ ေရာဂါကူးစက္ေနမွန္းကို သိလ်က္သားႀကီးနဲ႔ ကြာရန္တင္း၀င္ရမွာစိုးလို႔ ထြက္ေျပးေနၾကသူေတြ အခုရွိေနတယ္။

သံုး။ ၁၉၄၇ ဘဂၤလား အငတ္ေဘးမွာ ဘဂၤါလီေတြ (၂.၁) သန္းကေန သံုးသန္းၾကားေသဆံုးခဲ့ၾကရစဥ္က သူတို႔အပါအ၀င္ ၿဗိတိသ၊ွ်အင္ပါယာ တစ္ခုလံုးကို ႀကီးၾကပ္အုပ္ခ်ဳပ္ေနရသူ ၀င္စတန္ခ်ာခ်ီ က ေျပာခဲ့တယ္ ဆိုတဲ့ စကားတစ္ခြန္းရွိတယ္။ “bred like rabbits” ယုန္ေတြလို မတရားနင္းကန္ သားေပါက္ေတာ့ အစာမေလာက္လို႔ ေသၾကမွာေပါ့ ဆိုတဲ့သေဘာမ်ိဳး ဆိုခဲ့တဲ့စကားျဖစ္တယ္။ ေမာင္ေတာမွာ တျမန္ေန႔က ဘဂၤလာက ခိုး၀င္လာသူ (သို႔မဟုတ္) ခိုးသြင္းထားသူ တစ္ဦးမွာ ကိုဗစ္ေရာဂါပိုးေတြ႕တယ္။ ေမာင္ေတာမွာပဲ မေန႔က ညပိုင္းမွာ ေနာက္ထပ္ခိုး၀င္ႏွစ္ဦးမွာ ေရာဂါပိုးရွိေၾကာင္း ထပ္ေတြ႕ရတယ္။ ေပါက္ကြဲေတာ့မယ့္ အလားအလာကို ျမင္ေနရတယ္။

ေလး။ ထိုေရာဂါပိုးေတြ႕တယ္ဆိုတဲ့ သူေတြနဲ႔ ထိေတြ႕ေနခဲ့တယ္ ဆိုတဲ့သူေတြဟာ တာ၀န္သိသိနဲ႔ ငါတို႔ကို စစ္ပါ၊ ငါတို႔ကို စစ္ပါ လို႔လာေျပာမယ္ ထင္ပါသလား။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ လံုး၀မထင္ပါဘူး။ ဟိုပုန္း သည္ပုန္းနဲ႔ လူေတြၾကားထဲ (ကုလားေတြၾကားထဲ – ေနာက္ေတာ့ ရခိုင္ေတြၾကားထဲ – ဒီေနာက္ေတာ့ ဗမာေတြၾကားထဲ) ေလွ်ာက္သြားေနၾကဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ငါး။ ေမာင္ေတာ က်န္းမာေရး၀န္ေဆာင္မႈ အေျခအေနရဲ႕ အင္အားနည္းမႈဟာ အဲသည္ေနရာေဒသ ကေန ခံတပ္က်ိဳးေပါက္လာမွာကို စိုးရိမ္မယ္ဆို စိုးရိမ္စရာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေျခာက္။ အတတ္ႏိုင္ဆံုး အဖတ္ဆယ္ၾကဖို႔ရာ –

(က) ေမာင္ေတာကို ရခိုင္ျပည္ရဲ႕ အနီေရာင္နယ္ေျမ (red zone) အျဖစ္ ေလာေလာဆယ္ မိမိတို႔ အသိစိတ္မွာ သတ္မွတ္ၾကဖို႔ လိုလိမ့္မယ္။

(ခ) ေမာင္ေတာကေန စစ္ေတြကို အသြားအလာျပဳရာျဖစ္တဲ့ စစ္ေတြ-ဘူးသီးေတာင္ အျမန္ေရယာဥ္ လိုင္းေတြကို မိမိတို႔ အသိစိတ္နဲ႔ ေလာေလာဆယ္ ရပ္တန္႔ထားၾကဖို႔လိုမယ္။

(ဂ) ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္မွာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းႏွစ္ခုအၾကား တတ္ႏိုင္သမွ် ခြဲျခားေနထိုင္ၾကမႈဟာ ေရာဂါကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈကို အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ ေလ်ာ့ပါးေစႏိုင္မွာ ျဖစ္တယ္။

(ဃ) ေမာင္ေတာ နဲ႔ ဘူးသီးေတာင္ ၿမိဳ႕ေပၚေနသူတို႔ဟာ “တတ္ႏိုင္သမွ် အိမ္တြင္းေန၊ ခြဲျခားေန၊ ေဘးကင္းေအာင္ေန” (Stay home. Stay apart. And stay safe.) ကို က်င့္သံုးေနၾကဖို႔ လိုအပ္ပါလိမ့္မယ္။

(င) စစ္ေတြၿမိဳ႕အတြင္းမွာ – ေနာက္ၿပီးေတာ့ စစ္ေတြေစ်းအတြင္းမွာ ေအးေအးလူလူ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် သြားလာေနၾကတဲ့ ဘဂၤါလီေတြကိုလည္း တတ္ႏိုင္သမွ် ျပန္လည္ကန္႔သတ္ဖို႔ လိုအပ္လိမ့္မယ္။

ေနာက္ဆံုးတစ္ခ်က္က – ကၽြန္ေတာ္အခုလို ေျပာတာ ေရးတာေတြအားလံုးကို သက္ဆိုင္ရာ ေဒသသားေတြက စိတ္မဆိုးၾကဖို႔ လိုပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ေဇာဦး

၂၀၂၀၊ ဇြန္လ (၁၁) ရက္

==========

[ Unicode ]

မောင်တော ၏ ကိုဗစ်အရေး အလွန်အန္တရာယ်ကြီးသည့်အကြောင်း

တစ်။ ဘင်္ဂလာမှာ ကူးစက်သူအလွန်များနေသော နေရာအပိုင်းဖြစ်တဲ့ “ဒါကာ” နဲ့ နှိုင်းစာရင် ကူးစက်သူအလွန်နည်းသေးတဲ့ “ကော့ဆက်ဘဇား” (Cox’s Bazaar) ဒေသကို အနီရောင်ဇုန်နယ် (red zone) အဖြစ် သတ်မှတ်ထားတာ အတော်အတန်ရှိခဲ့ပြီ။ ဒီ ကော့ဆက်ဘဇား ဒေသဟာ ရခိုင်ပြည် မောင်တောနဲ့ နယ်ခြားချင်းစပ်နေတဲ့ နေရာဖြစ်တယ်။

နှစ်။ ကူးစက်သူအလွန်နည်းသေးတဲ့ကာလကတည်းက ဒီလို red zone အဖြစ် စသတ်မှတ်ထားရတာကတော့ -ကူးစက်မှုဖြစ်ပြီးရင် ပေါက်ကွဲသွားနိုင်တဲ့ အခြေအနေ အကြောင်းအချက်များကို ပေါင်းစပ်ထည့်သွင်း တွက်ချက် စဉ်းစားခဲ့ကြ ပုံရတယ်။ (က) ကူးစက်မှုအများဆုံးဖြစ်နေတဲ့ ဒါကာ တောင်မှ လူဦးရေ သိပ်သည်းမှု တစ်စတုရန်းမိုင်မှာ နှစ်သောင်းလောက်ရှိရာမှာ – လော့ဒေါင်းချထားတဲ့ ကော့ဆက်ဘဇား ဒုက္ခသည်စခန်းတွေရဲ့ သိပ်သည်းဆက တစ်စတုရန်းမိုင်ကို သိန်းဂဏန်းလောက်ရှိတယ်။ (ခ) အဲသလို ပြွတ်သိပ်နေထိုင်နေတဲ့ အဲသည် ဒုက္ခသည်ဆိုသူတွေဟာ နဂိုကတည်းက ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုအပါအဝင် အခြား အခြေခံ အဆောက်အဦတွေ (ဥပမာ-အင်တာနက်) အစစအရာရာ မရှိချို့တဲ့နေတဲ့ ဒုက္ခသည်စခန်းထဲမှာ နေကြရတာဖြစ်တယ်။ သူတို့တတွေဟာ ကျန်းမာရေးအသိတရားအပါအဝင် တာဝန်သိတတ်မှု စတာတွေ အလွန်ပင်အားနည်းကြတယ်။ ရောဂါကူးစက်နေမှန်းကို သိလျက်သားကြီးနဲ့ ကွာရန်တင်းဝင်ရမှာစိုးလို့ ထွက်ပြေးနေကြသူတွေ အခုရှိနေတယ်။

သုံး။ ၁၉၄၇ ဘင်္ဂလား အငတ်ဘေးမှာ ဘင်္ဂါလီတွေ (၂.၁) သန်းကနေ သုံးသန်းကြားသေဆုံးခဲ့ကြရစဉ်က သူတို့အပါအဝင် ဗြိတိသ၊ျှအင်ပါယာ တစ်ခုလုံးကို ကြီးကြပ်အုပ်ချုပ်နေရသူ ဝင်စတန်ချာချီ က ပြောခဲ့တယ် ဆိုတဲ့ စကားတစ်ခွန်းရှိတယ်။ “bred like rabbits” ယုန်တွေလို မတရားနင်းကန် သားပေါက်တော့ အစာမလောက်လို့ သေကြမှာပေါ့ ဆိုတဲ့သဘောမျိုး ဆိုခဲ့တဲ့စကားဖြစ်တယ်။ မောင်တောမှာ တမြန်နေ့က ဘင်္ဂလာက ခိုးဝင်လာသူ (သို့မဟုတ်) ခိုးသွင်းထားသူ တစ်ဦးမှာ ကိုဗစ်ရောဂါပိုးတွေ့တယ်။ မောင်တောမှာပဲ မနေ့က ညပိုင်းမှာ နောက်ထပ်ခိုးဝင်နှစ်ဦးမှာ ရောဂါပိုးရှိကြောင်း ထပ်တွေ့ရတယ်။ ပေါက်ကွဲတော့မယ့် အလားအလာကို မြင်နေရတယ်။

လေး။ ထိုရောဂါပိုးတွေ့တယ်ဆိုတဲ့ သူတွေနဲ့ ထိတွေ့နေခဲ့တယ် ဆိုတဲ့သူတွေဟာ တာဝန်သိသိနဲ့ ငါတို့ကို စစ်ပါ၊ ငါတို့ကို စစ်ပါ လို့လာပြောမယ် ထင်ပါသလား။ ကျွန်တော်ကတော့ လုံးဝမထင်ပါဘူး။ ဟိုပုန်း သည်ပုန်းနဲ့ လူတွေကြားထဲ (ကုလားတွေကြားထဲ – နောက်တော့ ရခိုင်တွေကြားထဲ – ဒီနောက်တော့ ဗမာတွေကြားထဲ) လျှောက်သွားနေကြဦးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ငါး။ မောင်တော ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှု အခြေအနေရဲ့ အင်အားနည်းမှုဟာ အဲသည်နေရာဒေသ ကနေ ခံတပ်ကျိုးပေါက်လာမှာကို စိုးရိမ်မယ်ဆို စိုးရိမ်စရာ ဖြစ်ပါတယ်။

ခြောက်။ အတတ်နိုင်ဆုံး အဖတ်ဆယ်ကြဖို့ရာ –
(က) မောင်တောကို ရခိုင်ပြည်ရဲ့ အနီရောင်နယ်မြေ (red zone) အဖြစ် လောလောဆယ် မိမိတို့ အသိစိတ်မှာ သတ်မှတ်ကြဖို့ လိုလိမ့်မယ်။
(ခ) မောင်တောကနေ စစ်တွေကို အသွားအလာပြုရာဖြစ်တဲ့ စစ်တွေ-ဘူးသီးတောင် အမြန်ရေယာဉ် လိုင်းတွေကို မိမိတို့ အသိစိတ်နဲ့ လောလောဆယ် ရပ်တန့်ထားကြဖို့လိုမယ်။
(ဂ) မောင်တောမြို့နယ်မှာ လူ့အဖွဲ့အစည်းနှစ်ခုအကြား တတ်နိုင်သမျှ ခွဲခြားနေထိုင်ကြမှုဟာ ရောဂါကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ လျော့ပါးစေနိုင်မှာ ဖြစ်တယ်။
(ဃ) မောင်တော နဲ့ ဘူးသီးတောင် မြို့ပေါ်နေသူတို့ဟာ “တတ်နိုင်သမျှ အိမ်တွင်းနေ၊ ခွဲခြားနေ၊ ဘေးကင်းအောင်နေ” (Stay home. Stay apart. And stay safe.) ကို ကျင့်သုံးနေကြဖို့ လိုအပ်ပါလိမ့်မယ်။
(င) စစ်တွေမြို့အတွင်းမှာ – နောက်ပြီးတော့ စစ်တွေစျေးအတွင်းမှာ အေးအေးလူလူ နေ့စဉ်နဲ့အမျှ သွားလာနေကြတဲ့ ဘင်္ဂါလီတွေကိုလည်း တတ်နိုင်သမျှ ပြန်လည်ကန့်သတ်ဖို့ လိုအပ်လိမ့်မယ်။

နောက်ဆုံးတစ်ချက်က – ကျွန်တော်အခုလို ပြောတာ ရေးတာတွေအားလုံးကို သက်ဆိုင်ရာ ဒေသသားတွေက စိတ်မဆိုးကြဖို့ လိုပါတယ်။

ဦးကျော်ဇောဦး
၂၀၂၀၊ ဇွန်လ (၁၁) ရက်

==========